Product 1.4 Armoede- en schuldenaanpak
Armoede en schulden zijn twee van de meest bepalende factoren voor gelijke kansen voor kinderen, jongeren, volwassenen, wijken en buurten. We zien in sommige wijken en buurten, een grote concentratie van gezinnen die in armoede leven. Kinderen in armoede kunnen zonder ondersteuning vanuit de gemeente vaak niet meedoen met sport, cultuur en activiteiten. Ze ervaren vaak een achterstand op school, ontwikkelen zich minder goed en ondervinden vaker gezondheidsproblemen. En als je als kind al niet goed mee kunt komen in de maatschappij, dan lukt je dat later als volwassene vaak ook niet. Met alle gevolgen en maatschappelijke kosten van dien. Inwoners ervaren stress als gevolg van armoede en schulden en zijn mede daardoor minder goed in staat om beslissingen te nemen op lange termijn. Armoede is zowel een veroorzaker áls een gevolg van problemen op andere leefgebieden van een inwoner en vraagt daarom om een integrale en op preventie gerichte aanpak. Er zijn huishoudens in Zaanstad die moeite hebben om rond te komen. De druk van de vaste lasten en huishoudelijke uitgaven is dusdanig groot dat niet alleen lage inkomens, maar ook steeds meer huishoudens met een hoger inkomen iedere maand structureel geld tekortkomen. We richten ons steeds meer op het vroegtijdig en gericht signaleren van problemen en het aanbieden van hulp. Onder meer door de inzet van vroeg signalering van schulden en budgetondersteuning. Ook nemen we stevige maatregelen om de hoge inflatie en de stijgende energieprijzen te compenseren. We trekken daarbij samen op met de maatregelen die het Rijk neemt en met lopende initiatieven die versnelt de woningen in Zaanstad verduurzamen. Er zit een groot verschil tussen wijken en buurten als het om armoede gaat. Verschil maken tussen wijken vergroot het effect dat we bereiken. We versterken ons netwerk met maatschappelijke partners die zich richten op de bestrijding van armoede. Wie schulden heeft, kan rekenen op ondersteuning bij het oplossen hiervan met een stress-sensitieve aanpak; zo ontstaat rust om te werken aan de toekomst. Er is nazorg voor wie dat nodig heeft. Inwoners met een inkomen op of onder het sociaal minimum (110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm) kunnen gebruikmaken van financiële regelingen om het inkomen aan te vullen. Voor het gratis verstrekken van de ZaansePas en Meedoen Zaanstad is het sociaal minimum gesteld op 120%. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Minder minimahuishoudens % | 10,1% | 10,0% | 10,0% | nb | 10,0% | nb | CBS |
Minder kinderen in armoede % | 9,6% | 8,4% | 8,7% | nb | 8,7% | 5,2% | CBS |
Toelichting
Percentage minder kinderen in armoede
Het laatste kabinet Rutte had zich in haar coalitieakkoord 2021-2025 ten doel gesteld om het aantal kinderen dat opgroeit in armoede in haar kabinetsperiode te halveren (ten opzichte van 2015). Wij omarmden het streven om dat doel ook in Zaanstad te behalen, maar achtten dat gezien landelijke ontwikkelingen rond onder meer energiearmoede en de algehele inflatie niet realistisch. We streven ernaar het percentage kinderen dat in armoede leeft te laten dalen tot onder, of tenminste gelijk te houden aan, het landelijk gemiddelde. De indicator betreft het percentage kinderen dat opgroeit in een huishouden met een inkomen tot 110% van het voor dat huishouden geldende sociaal minimum.
Speerpunten 2026
Basisdienstverlening schuldhulpverlening
We geven uitvoering aan de landelijke bestuurlijke afspraken ‘basisdienstverlening schuldhulpverlening’. Het doel hiervan is dat meer mensen met schulden eerder en nog betere schuldhulpverlening ontvangen en dat gemeenten in dat kader de dienstverlening gelijktrekken.
Landelijk streven is dat het aantal mensen, dat met hulp van de gemeente duurzaam schulden oplost, verdubbelt. De basisdienstverlening bestaat uit 20 elementen. De bedoeling is dat alle gemeenten de elementen van de basisdienstverlening schuldhulpverlening invoeren. Zaanstad geeft aan een deel van deze elementen al uitvoering. Een ander deel van deze elementen vergt een langer (landelijk) implementatietraject. Zaanstad is bezig met het nieuwe Werken in de Wijk vanaf 2027 (de inrichting van de Sociale Wijkteams). Bij die inrichting hanteren we inzake onze schulddienstverlening de elementen uit de Basisdienstverlening.
Basis op orde
We versterken de directe dienstverlening en ondersteuning aan inwoners. Dat doen we o.a. met inzet van de Voorzieningenwijzer, samenwerking met partners via de Plinkr Platform methodiek, en door oog te hebben voor de menselijke maat. Aankomende wetgeving zoals Participatiewet in Balans geeft daarvoor goede kaders.
Bereik vergroten door inzet van meer communicatie
We starten onder andere met een ‘always on’ communicatiecampagne in de stad om inwoners met geldzorgen te bereiken. Hiermee zetten we in op het verhogen van het aantal inwoners dat we bereiken en gebruik maakt van onze minimaregelingen en (schuld)hulp. Hiervoor maken we gebruik van zowel betaalde communicatiekanalen (denk aan kranten en social media), Ook werken we samen met partners in de stad (waaronder Werkom), maken we gebruik van de ZaansePas om inwoners te bereiken en bereiden we ons voor op de beoogde inwerkingtreding van de Wet proactieve dienstverlening in 2027.
Kinderopvangtoeslagenaffaire (KOT)
In 2026 zullen we het huidige beleid voortzetten. Na de start van het stedelijk team is een toename zichtbaar in het aantal aanmeldingen. Deze stijging is mede het gevolg van positieve ervaringen met de nieuwe werkwijze en een landelijke campagne van de Belastingdienst gericht aan kinderen van gedupeerde ouders. De benodigde uitvoeringscapaciteit in 2026 is afhankelijk van de verdere ontwikkeling van het aantal aanmeldingen.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten betreffen kosten voor vroegsignalering schulden (€ 0,6 mln), Get a grip en Mobility mentoring (€ 0,2 mln), onverdeeld perspectief inwoners schulden (€ 0,4 mln), projecten van Meedoen (€ 0,6 mln), diverse armoedebeleid (zoals verbeteren dienstverlening, Plinkr, telefoon vroegsignalering en netwerk geldzorg en schulden; totaal € 0,4 mln). Het totaal te beïnvloeden bedrag is al verlaagd (met € 0,2 mln) door het inboeken van de onderuitputting jaarrekening.
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor de bijzondere bijstand (€ 4,4 mln), ziektekostenverzekering (€ 2,9 mln), individuele inkomstoeslag (1,1 mln), schuldhulpverlening (€ 0,7 mln), ondernemers met geldzorgen (€ 0,1 mln), escalatiebudget (€ 0,2 mln) en medische adviezen en studietoeslag (€ 0,1 mln).
Niet beïnvloedbaar
Hulp aan gedupeerden Kinderopvangtoeslag (€ 4,1 mln.) en kansrijke wijken kinderopvangmakelaar en kwijtschelden schulden (€ 0,2 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit zijn met name de personeelskosten (€ 4,1 mln), kosten voor de Stadspas (€ 0,4 mln), stichting leergeld (€ 0,1 mln), e-balie minimaregelingen (€ 0,1 mln) en inforing, wind in de zeilen, kledingbank, voedselbank (€ 0,2 mln).