Overzicht van incidentele baten en lasten

In de gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het onderstaande overzicht deel uit van de begroting.
Het onderscheid tussen incidentele en structurele baten en lasten is door de commissie BBV uitgewerkt en opgenomen in de Notitie Structurele en incidentele baten en lasten 2024. Volgens de richtlijn is de aard van de baten en/of lasten bepalend bij het vaststellen of begrote bedragen als incidenteel of structureel moeten worden aangemerkt. Uitgaven of inkomsten die betrekking hebben op eenmalige zaken met een tijdelijk karakter en/of een eindig doel worden als incidenteel beschouwd. Onttrekkingen aan reserves worden in beginsel eveneens als incidenteel van aard beschouwd.

Onderstaand een nadere verheldering:

• Incidentele baten en lasten zijn baten en lasten die gekenmerkt worden door hun eenmalige, tijdelijke en/of eindige aard. Ze zijn niet structureel terugkerend en hebben geen doorlopende impact op de begroting.
• Toevoegingen en onttrekking aan reserves en voorzieningen worden in principe als incidenteel beschouwd.
• Indien bestaand structureel beleid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende baten en lasten in het begrotingsjaar niet als incidenteel aangemerkt.
  
  

In onze financiële verordening die in december 2024 is vastgesteld door de gemeenteraad is artikel 16 gewijd aan de incidentele baten en lasten. Hier is opgenomen dat:

1. In het overzicht incidentele baten en lasten dat in de begroting en jaarrekening op grond van het BBV dient te worden opgenomen worden incidentele baten en lasten gespecificeerd en toegelicht vanaf € 200.000. Incidentele baten en lasten kleiner dan € 200.000 worden als ‘overige’ per programma opgenomen. Dit grensbedrag geldt niet voor incidentele baten en lasten als gevolg van dotaties en onttrekkingen aan de reserves, deze worden altijd apart opgenomen.

2. Het college presenteert behalve het overzicht incidentele baten en lasten in de begroting ook het overzicht structureel begrotingssaldo.

De posten boven de € 0,2 mln. lichten we per programma toe.

(Bedragen x €1.000)

(Bedragen x €1.000)

In de bijlage reserves is het verloop van de reserves per begrotingsprogramma te vinden. De (grotere) boven de € 0,2 mln. incidentele baten en lasten in de exploitatie worden hieronder toegelicht.

1. Programma kansengelijkheid:
   De onderstaande activiteiten hebben een incidenteel effect op het programma kansengelijkheid:
   

• Opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Hiervoor zijn lasten van € 11 mln.  en baten (rijksbijdrage) begroot van  € 9 mln. begroot. Dit loopt via de bestemmingsreserve, die hiervoor is gevormd.
• De uitvoering van de plannen voor School en Omgeving en Actief burgerschap leidt tot een last van € 7 mln. Dit wordt  gedekt door de rijkssubsidie Kansrijke Wijk.
• Voor de uitvoering van de taken gerelateerd aan de kinderopvangtoeslagaffaire ontvangt de gemeente een financiële bijdrage van € 6 mln. van het Rijk. Hier staat voor een zelfde bedrag lasten tegenover.
• De noodopvang van asielzoekers genereert extra lasten en baten van € 1 mln.  De extra lasten worden gecompenseerd door financiële steun van het Rijk en het COA.
• De ontwikkeling van het nieuwbouwproject Kreekrijk en de afwaardering van diverse onderwijshuisvesting heeft een incidentele impact van 1,1 mln. op het programma.
• Inzet combinatiefunctie gebaseerd op het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) voor een gezondere leefstijl en een sterkere sociale basis. Hiervoor zijn incidentele lasten en baten voor begroot van € 0,80 mln.
• De uitvoering van de Doorstroompunttaken leidt tot een last van 0,4 mln. De begrote lasten volledig worden gedekt door rijksbijdrage.
• De uitvoering van de regionale ambities, zoals het versterken van de leefomgeving, het stimuleren van economische ontwikkeling en het verbeteren van socialen samenhang leidt tot en last van 0,3 mln. De lasten worden gedekt door de rijksbijdrage Regio Deal vierde tranche.
• Voor de uitvoering van de plannen voor de Regiodeal 'Vergrote Kansen voor de Jeugd' is een bedrag van € 0,3 mln. opgenomen in de begroting. De hiermee samenhangende lasten worden volledig gedekt uit de daartoe gevormde bestemmingsreserve.
  
  

2. Programma verstedelijking:
   De onderstaande activiteiten hebben een incidenteel effect op het programma verstedelijking:
   

• De grondexploitaties zijn als incidenteel opgenomen. Dit komt zowel is zowel bij de lasten als de baten in de periode 2026 tot en met 2029 verwerkt. Het investeringsfonds en transformatiefonds zijn onderdeel van dit programma.
• Voor de voorbereiding van Programma Flexwonen in 2,5 mln. begroot.
• Voor de verduurzaming van de slecht geïsoleerde woningen in het kader van het Nationaal Isolatieprogramma is € 1,5 mln. begroot. Dit wordt gedekt uit rijksbijdrage.
• In het kader van de Regiodeal worden lasten van € 0,5 mln. opgenomen, met specifieke aandacht voor leefbaarheid en duurzame inrichting van de openbare ruimte
• De inzet ten behoeve van MAAK is incidenteel opgenomen van € 2,1 mln.
• Hoogwaardig Openbaar Vervoer project Zaanij incidenteel voor € 1 mln.
• Voor de verbetering van de kwaliteit van de woningvoorraad is een incidenteel budget van € 0,6 mln. opgenomen.
• Voorbereidingslasten Project Ruimtelijke Investeringen € 0,28 mln.

3. Programma duurzaamheid

• Voor het klimaatakkoord worden in 2026 en 2027 rijksbijdragen ontvangen (jaarlijks € 2,6 mln.) die tot lasten leiden.
• Voor bodembeheer (saneringen) is incidenteel € 3 mln. begroot in 2026
  
  

4. Programma gezondheid

• Op basis van de GALA-SPUK regeling is voor 2026 een bedrag van € 1,07 mln. begroot voor Volksgezondheid en Opvoedondersteuning. Dit bedrag wordt volledig besteed aan gerelateerde projecten.
• Voor de inloopvoorziening Veldpark ter bestrijding van het bestaande overlast is € 0,50 mln. begroot. De rijksmiddelen van het Volkshuisvestingsfonds zijn ter dekking van de lasten.
  
  

5. Programma economie, kunst en cultuur

• De begrote lasten voor Open House van 1,5 mln. vallen binnen de subsidiabele lasten en worden in 2024 gefinancierd uit de door Mainstage toegekende subsidie, die via een convenant, subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst is doorgezet naar de stichting Open House en betrekking heeft op vier programmalijnen: Innovation, Human Capital, Trade en Uitvoeringslasten
• Voor de bibliotheek is een extra subsidie van € 0,4 mln. begroot.

6. Programma veiligheid

• Rijksbijdragen vanuit Regiodeal voor de bekostiging van het  team wijkgerichte overlast  om de leefbaarheid in Poelenburg, Peldersveld, Zaandam Zuid en de Russische buurt te vergroten (€ 0,47 mln.).
• Voor de uitvoering van taken gericht op het voorkomen van georganiseerde en ondermijnende jeugdcriminaliteit is een bedrag van €1,70 mln. begroot. De lasten worden volledig gedekt door een rijksbijdrage.
  
  

7. Programma samenwerken aan Zaanstad

• Eenmalige dotatie van 1 mln. in 2026 aan de wachtgeldvoorziening ter dekking van toekomstige verplichtingen.
• Incidentele dekking overhead € 1,11 mln.
  
  

8. Hoofdstuk financiën

• De aan de grondexploitatie toegerekende rente bedraagt € 0,3 mln.