Product 4.3 Maatschappelijke ondersteuning en ouder worden
We willen dat Zaankanters van alle leeftijden kunnen meedoen in de samenleving. Soms is daar hulp bij nodig. Wij spannen ons daarom extra in voor de wijken en de inwoners die ondersteuning het meest nodig hebben. Zoals mantelzorgers, ouderen in kwetsbare situaties, inwoners die psychisch kwetsbaar zijn en dak- en thuislozen. Daarbij streven we naar gelijke kansen voor iedereen. Vergrijzing en het streven om inwoners in kwetsbare situaties zo veel en zo lang mogelijk thuis, in de wijken, te ondersteunen, zorgen voor een financiële uitdaging. Ook de krapte op de arbeidsmarkt en de tekorten in de zorg dwingen ons tot aanpassingen. Dat betekent dat we meer een beroep doen op inwoners, bijvoorbeeld als goede buur, vrijwilliger of als mantelzorger. We zijn ons bewust van de maatschappelijke consequenties hiervan. Wij ondersteunen daarom vrijwilligers(organisaties) en laten mantelzorgers er niet alleen voor staan. Dak- en thuisloosheid is per definitie een ongezonde leef omstandigheid. We zetten in op het voorkomen hiervan en bieden daarnaast een passende aanpak gericht op het (zelfstandig) wonen met begeleiding. Samen met partners in de stad streven we ernaar dat onze ouderen zo lang mogelijk prettig, veilig en gezond blijven wonen in de eigen wijk. Dat vraagt om passende woonruimte en de nabijheid van welzijn, ontmoetingsmogelijkheden en ondersteuning. Omdat de opgave voor gezondheid niet stopt bij onze gemeentegrenzen, investeren we in de samenwerking in de regio. Binnen de regionale en lokale uitwerking van het IZA (integraal zorgakkoord), GALA (gezond en actief leven akkoord) en het regionale programma GOUD (specifiek gericht op betere zorg voor ouderen vanuit de thema’s ‘gezond blijven en zelfstandig wonen’, ‘goed herstel en voorkomen van acute zorg’ en ‘leven met langdurige zorg’) werken we regionaal samen aan betere, toekomstbestendige en betaalbare zorg. Daarnaast participeren we in het regionale Netwerk Dementie en werken we regionaal samen in de aanpak van ggz-problematiek. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Dat vindt voldoende contacten met andere mensen te hebben | 71% | 75% | 75% | 73% | 75% | 76% | Zaanpeiling |
% Dat mantelzorg als zware belasting ervaart | 17% | 14% | 17% | 18% | 17% | 17% | Zaanpeiling |
Toelichting
Percentage dat vindt voldoende contacten met andere mensen te hebben
Het bevorderen van voldoende contact is een complex vraagstuk. We gaan er vanuit dat bovenstaande realisaties een tijdelijke terugval is, niet in lijn met de trend van de jaren daarvoor. In 2026 komen we terug op het niveau van 2023.
Percentage dat mantelzorg als zware belasting ervaart
We willen dat mantelzorgers er niet alleen voor staan. Mede door de vergrijzing en de ontwikkelingen in de zorg is het de verwachting dat het beroep op mantelzorg gelijk blijft of zal toenemen. Hierdoor is het doel om het percentage inwoners dat mantelzorg als zware last ervaart gelijk te houden (en niet laten oplopen). Met deze indicator volgen we of we hier voldoende in slagen.
Speerpunten 2026
Werken in de Wijk
In 2026 zal intensief toegewerkt worden naar de nieuwe opdracht voor de sociale wijkteams. Hiertoe wordt een nieuwe organisatie opgericht en zal de definitieve opdracht worden vastgesteld.
Aanbestedingen Wmo
Inwoners die langdurig onvoldoende zelfredzaam zijn, kunnen hulp en ondersteuning krijgen. Zaanstad sluit daarvoor contracten af met zorgaanbieders. De nieuwe contracten voor huishoudelijke hulp, ambulante begeleiding en dagbesteding moeten per 1 juli 2026 ingaan. De implementatie wordt in de eerste helft 2026 voorbereid. Voor Wmo hulpmiddelen gaat een nieuw contract in per 1 februari 2026 en voor de trapliften koersen we op een nieuwe overeenkomst per 1 januari 2026.
Nieuwe verordening Wmo
De kaders voor de nieuwe werkwijze en normeringen voor de Wmo maatwerkvoorzieningen moeten worden vastgelegd in de verordening. Daarnaast zullen ook kaders voor PGB, beschermd wonen en maatschappelijke opvang worden opgenomen in de verordening. Besluitvorming zal plaatsvinden in de eerste helft van 2026.
Invoering inkomens en vermogensafhankelijke Bijdrage (IVB)
De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel IVB in behandeling genomen. Na de val van het kabinet is het onderwerp controversieel verklaard. Wat de gevolgen zijn voor de datum van invoering (planning was 1 januari 2027) is nog niet te zeggen.
De inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage (ivb) beoogt een belangrijke bijdrage te leveren aan het beschikbaar houden van Wmo-hulp voor de inwoners die hulp en ondersteuning niet vanuit eigen kracht kunnen realiseren.
Vernieuwing maatschappelijke opvang
In 2026 wordt de locatie Boschjesstraat voor kortdurende opvang opgeleverd. Momenteel verblijven daar 14 jongvolwassenen, vanaf juli 2026 kunnen 28 personen worden opgevangen.
Aanbesteding Beschermd wonen en maatschappelijke opvang
In 2026 blijven we inzetten op het bieden van ondersteuning aan kwetsbare burgers die behoefte hebben aan maatschappelijke opvang of beschermd wonen. In 2026 is de verwachting dat het inkoopproces wordt voorgezet samen met de aanbieders en betrokkenheid van clientparticipatie. Bij het inkooptraject, wordt ook gekeken om de toegang tot Beschermd Wonen en Maatschappelijke opvang te herijken, dit wordt in samenhang bekeken met het project werken in de wijk.
Doordecentralisatie Beschermd Wonen
De doordecentralisatie beschermd wonen is uitgesteld naar 1 januari 2027. Alle gemeenten worden dan verantwoordelijk voor inwoners die beschermd wonen nodig hebben, met focus op ondersteuning thuis. In 2026 worden voorbereidingen voortgezet, in samenwerking met de Over-gemeenten, inclusief afspraken en mogelijk aanpassingen van verordeningen en beleidsregels.
Woonzorg
Uitvoeringsagenda Woonzorgopgave
De uitvoeringsagenda Woonzorgopgave helpt ons om oplossingen te zoeken voor het complexe vraagstuk van wonen en zorg voor ‘aandachtsgroepen'. Complex, omdat er te weinig geschikte (kleine, toegankelijke, betaalbare) woningen zijn en in de zorg. Ook telt de kwetsbare situatie van de wijken waarin deze woningen meestal staan mee. Op de volgende zes locaties onderzoeken we wat dat betekent in de praktijk:
- Toekomstbestendig Westerwatering
- Wooncirkel Wormerveer
- Nieuw Saenden in Zaandam West
- Dementievriendelijk Westzaan rondom Lambert Melisz.
- Nieuw in Kogerveld: Jonker Juffer
- Digitale community in Parkzicht, Koog aan de Zaan.
In 2026 gaan we komen tot daadwerkelijke uitvoering op die locaties. Daarvoor is een zogenoemde ‘Spuk DOS (domeinoverstijgende samenwerking) gedaan. Met het bijbehorende budget kunnen we onder meer extra uitvoeringscapaciteit op de locaties betalen.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten bestaan uit kosten voor WMO taken (€ 0,8 mln). Het totaal te beïnvloeden bedrag is al verlaagd (met € 0,4 mln) door het inboeken van de onderuitputting jaarrekening.
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor specialistische zorg zonder verblijf (€ 34,4 mln), Beschermd wonen (€ 12,1 mln), Maatschappelijke opvang en verslavingszorg (€ 4,6 mln), individuele verstrekkingen vanuit de WMO (€ 4,4 mln), PGB WMO (€ 0,9 mln), collectief vervoer en parkeren (€ 1,3 mln), huisvestingskosten sociale wijkteam (€ 0,5 mln), toegang sociale wijkteams (€ 0,6 mln).
Niet beïnvloedbaar
De niet beïnvloedbare kosten bestaan uit rente en afschrijvingen van de wijkteams (€ 0,2 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten van de sociale wijkteams (€ 15,7mln), kosten voor cliëntondersteuning en slachtofferhulp (€ 1,8 mln) en personeelskosten (€ 3,3 mln).