Circulair Zaanstad 2050

Toelichting

Steeds meer inwoners scheiden hun afval, maar we liggen niet op koers om het doel – maximaal 100 kilo restafval per inwoner per jaar – in 2030 te behalen. Op dit moment daalt de hoeveelheid restafval langzaam en lijkt deze te stabiliseren. Ook het scheidingspercentage blijft achter: 51 procent in plaats van de beoogde 75 procent in 2030.
Daarom wordt momenteel gewerkt aan een nieuw grondstoffenplan dat in 2026 (of eind 2025) wordt voorgelegd ter besluitvorming. In dit plan staan maatregelen om de doelen te behalen. Daarnaast werkt Zaanstad, samen met HVC, aan betere communicatie over het belang van afvalscheiding. Dit moet ervoor zorgen dat meer inwoners hun afval goed scheiden en zo bijdragen aan een duurzame toekomst.

Speerpunten 2026

 
Afvalbeheer en participatie inwoners
In 2026 (of eind 2025) wordt een nieuw Grondstoffenplan voorgelegd ter besluitvorming. Dit plan moet ervoor zorgen dat er minder restafval is en dat de kosten voor afvalstoffen beheersbaar blijven. Inwoners spelen hierbij een belangrijke rol. Zij helpen mee als ze begrijpen waarom afval scheiden en grondstoffen behouden nuttig is. Ook moeten ze dit makkelijk zelf kunnen doen. Daarom zorgt de gemeente voor voldoende plekken in de wijk en stad waar bewoners spullen en grondstoffen kunnen inleveren. In 2026 passen we de afspraken met HVC aan. De inzameling van huishoudelijk afval wordt afgestemd op het nieuwe Grondstoffenplan.

Uitvoeringsprogramma Circulair Zaanstad 2050
In 2026 is er een uitvoeringsprogramma Circulair Zaanstad 2050 (2026 – 2029). Dit programma bevat een duidelijke visie en aanpak voor de komende jaren. Het bestaat uit vier onderdelen:

• Circulaire gemeentelijke organisatie (beleid, inkoop, monitoring);
• Ondersteuning inwoners in de transitie (communicatie en huishoudelijk afvalbeheer);  
• Circulair bedrijfsleven (industrie, bedrijventerreinen en sectoren);
• Circulaire bouw, openbare ruimte en gebiedsontwikkeling.

Ketenaanpak
We werken verder aan gesloten kringlopen in de Zaanstreek, vooral in de maak- en voedselindustrie. De Monitor Circulaire Economie laat zien waar kansen liggen. De gemeente steunt bedrijven door samenwerkingen op bedrijventerreinen en het verbinden van ketens. Projecten die in 2025 startten om ondernemers te helpen minder restafval te produceren, gaan door in 2026. Ook onderzoeken we verder hoe een circulaire hub op de Achtersluispolder eruit kan zien.

Duurzaam en circulair inkopen
Het actieplan Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) 2022-2025 loopt eind 2025 af. We blijven werken aan circulair inkopen bij minstens 50% van de Europese aanbestedingen en 50% van de nationale aanbestedingen boven €150.000 in 2025. In 2026 bekijken we of we het actieplan moeten verlengen.

Duurzame en circulaire bouw en gebiedsontwikkeling
In 2025 is de City Deal Toekomstbestendige Gebiedsontwikkeling ondertekend. Met het ondertekenen van deze deal brengt Zaanstad één of meerdere pilot ontwikkelgebieden in. Deze gebieden worden eind 2025 bepaald. Per gebied wordt een plan van aanpak gemaakt. Zo houden we onze duurzaamheidsambities hoog en werken we samen aan de uitvoering. Met de City Deal halen we kennis van buiten naar binnen en zorgen we ervoor dat duurzaamheid stevig verankerd blijft in gebiedsontwikkeling. Denk aan ruimte voor groen, waterberging en biobased materialen, naast betaalbare woningen. Ook kijken we naar koppelkansen met de andere Zaanse strategische opgaven, zoals kansengelijkheid, economie, kunst en cultuur en gezondheid.
In 2026 maken we een afwegingskader voor sloop/nieuwbouw versus renovatie. Kennissessies over houtbouw en circulaire bouwmethoden helpen bij een duurzamere bouw. We zetten ons werk op houtbouw en bio-based materialen voort via het Houtbouwconvenant 2.0.

Duurzaamheid stevig verankeren binnen de gemeente
We willen iedereen mee laten doen in de duurzaamheidstransitie. Daarom zetten we in 2026 extra in op:

• Een gemeentebrede duurzaamheidsacademie voor medewerkers. Zij krijgen kennis en vaardigheden om duurzaamheid toe te passen in hun werk.
• Gemeentebrede invoering van de duurzaamheidsparagraaf. In 2024 liep een pilot waarin duurzaamheid een duidelijke rol kreeg in besluitvorming. In 2026 is dit de standaard.
• Daarnaast heeft het hele college, per individuele portefeuille CO2-reductiedoelen vastgesteld. In 2026 wordt er middels een uitvoeringsplan effectiever op gestuurd.

Beïnvloedbaarheid van de kosten

Beïnvloedbaar
Er is geen sprake van beïnvloedbare kosten.

Beperkt beïnvloedbaar
Er is geen sprake van beperkt beïnvloedbare kosten.

Niet beïnvloedbaar
Dit betreft de kosten voor afvalstoffen (€ 22,4 mln) en de kwijtschelding afvalstoffenheffing ( € 1,9 mln).         

Op middellange termijn beïnvloedbaar   
Dit betreft met name personeelskosten (€ 1,2 mln).