Jeugd en veiligheid

Toelichting

Overlast van rondhangende jongeren
De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijks onderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap, uitgevoerd door het CBS en het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Ook inwoners van Zaanstad doen mee. In 2023 gaf een deel van hen aan veel overlast te ervaren van rondhangende jongeren, vooral in bepaalde buurten. De gemeente heeft extra maatregelen genomen, maar het effect daarvan is nog niet zichtbaar. In 2024 is geen meting gedaan. In 2025 volgt een nieuwe meting waarvan de resultaten in 2026 gepubliceerd worden. De inzet van de opgave jeugd en veiligheid moet bijdragen aan een daling van de overlast.

Ervaren overlast groepen jongeren in eigen buurt
De Zaanpeiling is het inwonersonderzoek van de gemeente Zaanstad. In 2023 nam de overlast toe, vooral op enkele hardnekkige locaties. Voor de aanpak zijn extra middelen vrijgemaakt, onder meer voor Saendelft en voor samenwerking rond jeugdproblematiek in Zaanstad-Noord en -Oost. Doel is het terugdringen van de overlast.

Incidenten overlast jeugd
Jeugdincidenten namen sterk toe in 2020 en 2021, mede door de coronapandemie. In 2022 daalde het aantal snel en bereikte in 2023 het laagste niveau. Sindsdien is het aantal meldingen weer gestegen naar het niveau van 2022 en lijkt nu te stabiliseren. De streefwaarden voor 2026 is gebaseerd op meldingen tot nu toe in 2025. Omdat niet alles wordt gemeld en de gemeente inzet op zowel meldingsbereidheid als een brede aanpak van jeugdoverlast, wordt een stabilisatie of lichte daling verwacht.

Aantal problematische jeugdgroepen in aanpak
Gemeente, politie en partners werken samen volgens het landelijke 7-stappenmodel om jeugdgroepen aan te pakken. Groepsduiding is een van de stappen in het werkproces. Het is een document voor groepsduiding. Overlast, criminaliteit en zorgsignalen worden in kaart gebracht, waarna een plan van aanpak volgt. Door extra inzet van de gemeente houden we rekening met een toename van groepen in aanpak.

Cases PGA
Dit betreft het aantal Zaanse jongeren dat in een persoonsgerichte aanpak (PGA) is opgenomen. De gemeente investeert al enige tijd in een betere samenwerking met partners en dat leidt ertoe dat meer jongeren in beeld komen en worden aangemeld. Dat zal naar verwachting leiden tot een toename van casussen.  

Speerpunten 2026

Vergroten weerbaarheid jeugd
Samen met partners voeren we preventieve activiteiten uit om jongeren te beschermen tegen georganiseerde (drugs)criminaliteit, met focus op Zaanstad-Noord en Oost. We ondersteunen jongeren en gezinnen bij deelname aan school, werk en sociale activiteiten. Met onze partners voeren we de werkagenda jeugd en veiligheid 2025-2026 uit, waarin we hebben afgesproken welke vraagstukken we samen gaan oppakken om de samenwerking te verbeteren.   

Eerder signaleren en preventief optreden
Door betere samenwerking en eerder signalen te delen kunnen we sneller ingrijpen bij problematisch gedrag zoals spijbelen, overlast en drugsgebruik. Kwetsbare jongeren die dreigen af te glijden naar criminaliteit krijgen intensieve begeleiding van professionals en ondersteuning. De aanpak richt zich niet alleen op het individu, maar ook op het systeem waarin zij leven. In de wijken leggen we meer verantwoordelijkheid bij de professionals en organiseren we meer efficiënte afstemming, via preventieve jeugdoverleggen (PJO).

School en veiligheid
Met schoolbesturen, politie en jongerenwerkers werken we aan een veilige schoolomgeving. Dit is vastgelegd in het Convenant School en Veiligheid en wordt uitgevoerd via kernteams schoolveiligheid op scholen voortgezet onderwijs.

Persoonsgerichte aanpak en jeugdgroepen
Voor jongeren tot 23 jaar zetten we de Persoonsgerichte aanpak Jeugd en Veiligheid 9PGA) in. Criminele of overlastgevende groepen worden via groepsaanpak benaderd. We evalueren en vernieuwen onze aanpak op basis van inzichten en onderzoek.

Aanpak in Zaanstad-Noord
We voeren de bestuursopdracht Jeugd & Veiligheid Zaanstad Noord uit om geweld onder jongeren in Noord terug te dringen. We maken met de partners een uitvoeringsplan met de maatregelen die we gaan treffen om er onder andere voor te zorgen dat:

• Jongeren die in beeld zijn bij gemeente en politie als afglijdend en/of crimineel, minder recidiveren;
• Jongeren veiliger naar school gaan in Zaanstad Noord;
• Inwoners zich in de wijk veiliger voelen;
• Er over de hele linie een passender preventief aanbod aan voorzieningen en ondersteuning komt

Zaandam Oost
In samenwerking met het team ondermijning van de gemeente Zaanstad en de partners van het PACT Zaanstad-Oost richten we een afgestemde operationele aanpak van jeugdoverlast- en criminaliteit in. Ook leveren we onze bijdrage aan de preventieve doelstellingen van dit programma.

Beïnvloedbaarheid van de kosten

Beïnvloedbaar
Er is geen sprake van beïnvloedbare kosten

Beperkt beïnvloedbaar   
Er is geen sprake van beperkt beïnvloedbare kosten

Niet beïnvloedbaar
Dit zijn kosten op het gebied van preventie met gezag, zoals de Jongerenwinkel, de Inzet informeel netw en coaching ( €1,5 mln).

Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit zijn personeelskosten (€ 1,5 mln) en diverse kosten op het gebied van jeugd en veiligheid, zoals Halt, huur jongerencentrum en jeugdoverlast (€ 0,3 mln).