Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam

Door intergemeentelijke samenwerking uitvoering geven aan:  

a. het inventariseren van risico’s van branden, rampen en crises;   

b. het adviseren van het bevoegd gezag over risico’s van branden, rampen en crises in de bij of krachtens de wet aangewezen gevallen alsmede in de gevallen die in het beleidsplan zijn bepaald;   

c. het adviseren van het college van B&W over de taak, bedoeld in artikel 3, eerste lid;   

d. het voorbereiden op de bestrijding van branden en het organiseren van de rampenbestrijding en de crisisbeheersing;   

e. het instellen en in stand houden van een brandweer;   

f. het instellen en in stand houden van een GHOR;   

g. het voorzien in de meldkamerfunctie;   

h. het aanschaffen en beheren van gemeenschappelijk materieel;  

i. het inrichten en in stand houden van de informatievoorziening binnen de diensten van de veiligheidsregio en tussen deze diensten en de andere diensten en organisaties die betrokken zijn bij de onder d, e, f, en g genoemde taken.

Burgemeester Hamming is voorzitter van het AB en DB, vervanging wethouder Van der Laan.

Brandweerzorg

VrZW richt zich op een toekomstbestendige brandweerzorg.  Eind 2023 is gestart met een brede toekomstverkenning brandweer, gericht op de hele brandweerketen van risicobeheersing tot en met incidentbestrijding (fase 2 – toekomstverkenning). Het bestuur heeft verzocht eerst het regionale beeld en de opgave scherper te maken en pas daarna aan de slag te gaan met het oplossen ervan. Op 10 juli 2024 is de toekomstverkenning gepresenteerd. Om te komen tot gezamenlijke beeld- en oordeelsvorming over de trends, vraagstukken en ontwikkelopgaven heeft begin 2025 een bestuurlijke themabijeenkomst plaatsgevonden, waarna verdere uitwerking plaatsvindt. De verwachting is dat dit proces ook in 2026 nog doorloopt.

Nieuw beleidsplan 2025-2028

Op 4 maart 2025 heeft het college van B&W het beleidsplan van de VRZW besproken. De gemeenteraad is middels een raadsinformatiebrief geïnformeerd over het beleidsplan en had hierbij de mogelijkheid om nog vragen te stellen. Hiervan is geen gebruik gemaakt. Het plan is op 25 maart 2025 vastgesteld in het AB van de VrZW.

Organisatie

De samenvoeging van de VRZW en GGDZW in het pand aan het Pr. Bernhardplein, resulteert in de tijdelijke verhuizing van het hoofdkantoor VRZW, naar de kazerne Purmeren (Gorslaan 50, 1441 RG Purmerend). De verhuizing staat gepland van 30 juni 2025 tot en met 3 juli 2025. Vanaf 4 juli is alles weer operationeel in Purmerend. De verwachting is dat de verhuizing terug naar het Pr. Bernhardplein gerealiseerd kan worden in augustus 2026. Tijdens de verhuizing wordt de crisisbeheersing uitgevoerd vanaf de uitwijklocatie in Alkmaar.

Versterken informatievoorziening en ICT

In de ontwerpbegroting van de VrZW is de structurele post van €230.000 per jaar vanaf 2025 specifiek bestemd voor informatiebeveiliging en ICT-informatie. Dit omvat o.a.:

• De implementatie van de Baseline Informatiebeveiliging Overheden (BIO). De VrZW moet voldoen aan deze nationale richtlijn voor cybersecurity. De middelen worden ingezet voor noodzakelijke beveiligingsmaatregelen, risicobeheersing en compliance-monitoring
• Inzicht in ICT-architectuur en contractmanagement. Overgang naar nieuw documentmanagementsysteem (DMS). Verbetering van documentbeheer in lijn met vernieuwde archiefwetgeving en de Wet Openoverheid (WOO), vereist personele ondersteuning. Rond de €100.000 aan extra incidentele kosten in 2025 met een structurele versterking van formatie voor deze taak.

Personeelsontwikkelingen

De werkgeversvereniging (WVSV) en vakbonden hebben een akkoord gesloten over de arbeidsvoorwaarden voor de duur van vijftien maanden. De afspraken gaan met terugwerkende kracht in per 1 mei 2024 en lopen tot 1 augustus 2025.

Weerbare samenleving

De komende jaren worden rijksgelden beschikbaar gesteld voor het versterken van de weerbare samenleving. In het veiligheidsberaad van 6 oktober wordt besloten rondom besteding en verdeling van het budget. Pas daarna volgt duidelijkheid over de gevolgen van deze rijksgelden voor de VrZW.

Financiële positie

Jaarrekening 2024

De jaarrekening is ter kennisgeving aangeboden aan Zaanstad. 2024 is afgesloten met een negatief resultaat van € 141.000, dit is € 643.000 hoger dan begroot. De belangrijkste afwijkingen zijn gerealiseerd bij de  crisis beheersing en brandweerzorg.

In de raadsvergadering van 22 mei 2025 is kennis genomen van de jaarstukken 2024.

De solvabiliteit is ten opzichte van 2023 verder gedaald. In 2023 werd de solvabiliteit al beoordeeld als onvoldoende en het laat een dalende trend zien. Dit vormt een risico in combinatie met het beperkt eigen vermogen en de liquide middelen.

Een aantal risico’s zijn niet kwantitatief gemaakt waardoor zij een negatief effect kunnen hebben op het weerstandsvermogen. Het weerstandsratio wordt niet weergegeven in de voorlopige jaarrekening.

Rechtmatigheidsverklaring

De grens waarboven afwijkingen in de rechtmatigheidsverantwoording moeten worden opgenomen is door het Algemeen Bestuur op 20 oktober 2023 bepaald op 1% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 423.000.

In de Beleidsnota Rechtmatigheid van VrZW is door het Algemeen Bestuur een rapporteringsgrens vastgesteld op een absoluut bedrag, te weten € 25.000.

Het Dagelijks Bestuur stelt vast dat de omvang van de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties die niet rechtmatig tot stand zijn gekomen een bedrag van € 110.000 bedraagt. Dit is lager dan de daarvoor gestelde grens van € 423.000. Van de niet rechtmatig tot stand gekomen verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties is volgens het Dagelijks Bestuur overigens een bedrag van € 110.000 acceptabel op basis van door het Algemeen Bestuur vastgestelde afspraken.

Begroting 2026

VrZW heeft de volgende strategische opgaven benoemd:

• Toekomstgerichte crisisbeheersing
• Toekomstbestendige brandweerzorg (beleidsintensivering)
• Samen sterker: VrZW en GGD-ZW samen op het Prins Bernhardplein

De VrZW kent voor 2026 een begrotingstotaal van € 49,3 miljoen, de gevraagde bijdrage van Zaanstad is € 17,43 miljoen (begroting 2025: € 16,32 miljoen).

Zienswijze

In de door de gemeenteraad op 22 mei 2025 vastgestelde zienswijze zijn de volgende aandachtspunten meegegeven:

• aandacht voor het gelijklopen van loon- en prijsstijging bij VrZW met die van de gemeentelijke sector met betrekking tot autonome ontwikkelingen.
• Een positieve zienswijze ten aanzien van de verhoging van de gemeente bijdrage van € 450.452, - in 2026 als gevolg van indexatie.
• Een positieve zienswijze ten aanzien van de verhoging van de gemeente bijdrage van € 328.630, - in 2026 als gevolg van de derde tranche Toekomstbestendige Brandweerzorg.
• aandacht voor de niet-sluitende ontwerpbegroting voor 2026. Binnen de begroting van de VrZW zijn er geen middelen zijn om de verliezen op te vangen. Tegelijkertijd is aan de Veiligheidsregio gevraagd om rekening te houden met 5% lagere gemeentelijke bijdrage.
• Positieve zienswijze voor Scenario A. Maatschappelijke en bedrijfseconomische betekenis van samenwerking met een doelmatigheidswinst van op de kortere termijn (binnen drie jaar) indicatief € 712.000,- (2%) op de middellange termijn (binnen 7 jaar) indicatief €2.079.000,- (5%). Het dagelijks bestuur wordt verzocht om toe te werken naar een versnelling van de 5% besparing zodat deze uiterlijk in 2029 gerealiseerd kan worden.
• Positieve zienswijze voor Scenario H. Maatschappelijke betekenis van verduurzaming met een doelmatigheidswinst van € 50.000 en investeringsprogramma PM.

Risico's en beheersmaatregelen

Risico's

• Het regionaal risicoprofiel van de VrZW is een wettelijke verplichting vanuit de Wet veiligheidsregio’s. De VrZW actualiseerde het risicoprofiel (concept) in juli 2024. De deelnemende gemeente hebben de mogelijkheid om hier een zienswijze op te geven. Begin 4de kwartaal 2024 bespreekt de raad het risicoprofiel en de zienswijze hierop. Daarna stelt het Algemeen Bestuur van de VrZW het risicoprofiel met evt wijzigingen vast.
• De dubbele rol van de gemeente Zaanstad in het Algemeen Bestuur in de rol van voorzitterschap en de rol van vertegenwoordiging van Gemeente Zaanstad kan leiden tot conflicterende belangen.
• Onvoldoende sturing op de exploitatie van de restcapaciteit van het oefencentrum voor commerciële activiteiten. De Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland is verantwoordelijk voor de uitvoering van de exploitatie van het oefencentrum, Gemeente Zaanstad kan hier beperkt op sturen, maar is wel financieel verantwoordelijk.
• VrZW heeft een beperkt eigen vermogen, verdere verslechtering leidt tot extra financiële lasten voor Zaanstad
• Zaanstad draagt  softservices en klein onderhoud over aan VrZW, eventuele toekomstige tekorten zullen zij mogelijk bij Zaanstad willen neerleggen Overdracht takengemeente naar VrZW, dit is nog niet afgerond. Eventueel ambtelijk escaleren?
• Er is sprake van personeelskrapte op de arbeidsmarkt met een  tendens tot afname van animo voor vrijwilligers. De betalingsvoorwaarden voor vrijwilligers zijn gelijk aan beroepskrachten.
• Crisisbeheersing  Bij het onderdeel bevolkingszorg is er bij de VrZW ook sprake van krapte aan personeel. Dit kan met name een risico vormen in het geval van langdurige crisissen. Momenteel loopt de discussie in hoeverre gemeenten dit deels kunnen opvangen.
• Korting vanuit het Rijk op brede doeluitkering rampenbestrijding (BDuR)
• Toekomstbestendige brandweer, uitgangspunt is het extra middelen scenario. Dit scenario is momenteel onzeker. Voor Zaanstad kan dit oplopen tot € 0,3mln.
• Samen Sterk, kosten overstijgen de begroting

Beheersmaatregelen

• In samenwerking met de andere gemeenten in Zaanstreek-Waterland wordt het proces om te komen tot een integraal (ambtelijk) advies aan de burgemeesters in het veiligheidsbestuur op belangrijke financiële / beleidsvraagstukken gemonitord.
• De gemeenteraad wordt jaarlijks de mogelijkheid gegeven haar zienswijze te geven inzake de (meerjaren)programmabegroting van de VrZW. Daarnaast is de VrZW transparant met haar overige P&C producten zoals de bestuursrapportages en de jaarrekening.