Onderhoud kapitaalgoederen

 
Beleidskader
Riolering zorgt voor de inzameling en afvoer van ons afvalwater, waardoor overlast, stank en risico’s voor de volksgezondheid worden beperkt. Gezien het belang van riolering in een stedelijke omgeving zijn de riolerings- en waterzorgtaken vastgelegd in de Omgevingswet (art. 2.16). Het gemeentelijk beleid geeft invulling aan de zorg voor afvalwater, hemelwater en grondwater en is vastgelegd in het Gemeentelijk Riolerings- en Waterzorgprogramma (GRWP).

Kwaliteitsniveau
De Zaanse riolering voldoet aan de landelijke richtlijnen voor milieutechnisch functioneren en aan de provinciale eis om het rioolstelsel kostendekkend en kwalitatief in stand te houden.
De gemeente streeft voor de riolering een situatie na waarbij alleen het echte vuile water wordt ingezameld en getransporteerd naar een rioolwaterzuivering. Door aanpak bij de bron wordt voorkomen dat vuilwater ontstaat. Dit geldt met name voor regenwater, dat schoon moet blijven en bij voorkeur volgens de trits vasthouden-bergen-benutten-afvoeren (naar oppervlaktewater) wordt verwerkt. Het afkoppelen van regenwater en lokaal benutten voor de lokale groene omgeving is duurzaam omdat het leidt tot lagere energiebelasting voor het zuiveren van afvalwater en drinkwater bespaart.

Onderhoudsplan
De volgende onderhoudsplannen zijn van toepassing:

Regelmatige inspectie van riolering vindt plaats nadat de helft van de verwachte levensduur van een riool is verstreken. Bij een goede ondergrond wordt de levensduur op minimaal 60 jaar geschat. Door de slappe bodem in Zaanstad is de levensduur van de Zaanse riolering relatief kort, gemiddeld 40 jaar. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters, persleidingen, bergbezinkbassins, rioolgemalen en lozingspunten van persleidingen/grote lozers gelden specifieke vervangingsfrequenties. De afgelopen jaren is de onderhoudsachterstand in riolen ingelopen. In 2026 is er voor riolering geen vervangingsachterstand.
De schaarste aan materialen en personeel leidt ertoe dat vervangingsprojecten vertraging oplopen. De financiële middelen voor vervanging blijven hiervoor gereserveerd staan.

Speerpunten 2026
Consolideren van de vervangingsinvesteringen
Uitgangspunt is dat we assets tijdig vervangen, zodat ze geen gevaar opleveren in het dagelijks gebruik. Binnen de financiële ruimte blijft de werkvoorraad voor vervangingsinvesteringen conform het beleidsmatige uitgangspunt ongeveer 15%.

Samenwerking met externe partijen
Vervangingsprojecten vragen een integrale aanpak waar ook de inzet nodig is van nutsbedrijven. Gelet op het werkpakket is het nodig om tot goede afstemming te komen van projecten en de inzet die partijen vrijmaken om het werkpakket te kunnen realiseren. Daarnaast neemt Zaanstad deel aan het samenwerkingsverband Zaanstreek-Waterland op het gebied van rioolbeheer. Daarin wordt in 2026 onder andere gewerkt aan Beheer en onderhoud (Vervangen IBA’s voor verbeterde septic tanks) en het Meetplan riolering.

Maatregelen Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW)
Aan de hand van de aanbevelingen uit het Systeemoverzicht Stedelijk Water continueren we in 2026 het uitvoeren van maatregelen om knelpunten in de afvalwaterketen (en het watersysteem) aan te pakken.

Onderhoud riolering
We reinigen de riolering en de kolken en onderhouden de gemalen, drukriolering en bergbezinkbassins. Om een goed beeld te hebben van de kwaliteit van de riolering, inspecteren we deze regelmatig. Zo zorgen we ervoor dat we de riolering op tijd kunnen vervangen of repareren.

Financiën
Om het rioolstelsel in Zaanstad te beheren, te vervangen en te verbeteren zijn, investeringen noodzakelijk. De beheer- en onderhoudslasten, de kapitaalslasten ten gevolge van deze nieuwe vervangingsinvesteringen, in combinatie met de kapitaalslasten uit het verleden, leiden tot de totale lasten die door de rioolheffing gedekt worden.
We continueren de ingezette lijn om te gaan sparen voor vervangingsinvesteringen om de schuldenlast van de rioleringsinvesteringen te verminderen. Bij vaststelling van de rioolheffing voegen we de spaarcomponent toe aan de voorziening vervangingsinvesteringen met als doel nieuwe vervangingsinvesteringen versneld af te schrijven. In 2026 zetten we deze financiële middelen ter hoogte van € 8.353.125 in voor versnelde afschrijving van vervangingsinvesteringen 2026.
De egalisatievoorziening riolen kunnen we niet inzetten voor het verlagen van de schuldenlast op het gebied van riolering. De egalisatievoorziening is hoger dan het doel waarvoor deze is ingesteld. Daarom onttrekken we in 2026 een bedrag van € 1.013.925 uit deze egalisatievoorziening en geven een korting op de tarieven.
Onderstaand financieel overzicht geeft aan op welke wijze de kapitaalgoederen en het onderhoudsbudget financieel is vertaald in de meerjarenbegroting. Dit betreft de exploitatielasten. De investeringsbedragen zelf zie je terug in de paragraaf investeringen.

Kerncijfers