Product 5.1 Kunst, cultuur en evenementen
We willen kunst en cultuur van, voor en door iedereen. Door alle inwoners van Zaanstad in aanraking te laten komen met kunst en cultuur vergroten we de leefbaarheid door ontmoeting en verbinding. Iedereen krijgt de kans om zich persoonlijk, cultureel en maatschappelijk te ontwikkelen. We leggen de focus op het stimuleren en ondersteunen van jongerencultuur. Dit start al op de basisschool waar we gaan voor een zo breed mogelijke cultuureducatie. Ook buiten de school kunnen inwoners dicht bij huis deelnemen door een laagdrempelig, meerstemmig en inclusief aanbod van culturele (educatie)activiteiten. Met kunst in de openbare ruimte vragen we aandacht voor stedelijke en maatschappelijke vraagstukken. Zo bieden we onze inwoners een aantrekkelijke en uitdagende leefomgeving, waarmee zij zich verbonden voelen. De Zaanse kunst- en cultuursector bestaat uit grote culturele organisaties zoals het Zaantheater, het Zaans Museum en de bibliotheek, de amateurkunstverenigingen en alle kleine(re) culturele organisaties. Ook de culturele en creatieve makers en ondernemers vervullen een belangrijke functie, onder meer in het stimuleren van innovatie. We ondersteunen het volledige culturele ecosysteem door middel van voorzieningen en regelingen (de basisinfrastructuur) die beter meebewegen met de behoeftes van de sector en die bijdragen aan de opgaven van de gemeente. Samen met de culturele partners werken we aan een inclusieve samenleving waarin iedereen volwaardig en in de eigen leefomgeving kan meedoen. Er is veel te zien en te doen in Zaanstad. En dat mag veel beter zichtbaar worden. Door culturele activiteiten en evenementen geven inwoners gezamenlijk invulling aan hun eigen én de Zaanse identiteit. Zo voelen zij zich trots op Zaanstad. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Positie van Zaanstad op cultuurindex | 32 | 37 | 32 | 32 | 32 | 28 | Atlas voor gemeenten |
Aantal locaties waarop kunst en cultuur beschikbaar is | nb | 48 | 61 | 71 | 75 | 65 | Maatschappelijke voorzieningen kaart |
Percentage inwoners dat actief is op gebied van kunst en cultuur | 19% | 21% | 19% | 21% | 22% | 28% | Zaanpeiling |
Cultuurdeelname, percentage inwoners dat culturele instelling, evenementen en activiteiten bezoekt | nb | nb | 59% | 56% | 60% | 65% | Zaanpeiling |
Toelichting
Positie van Zaanstad op cultuurindex
In de Atlas voor gemeenten worden de grootste vijftig gemeenten op vijftig punten met elkaar vergeleken. Eén van de indicatoren binnen de woonaantrekkelijkheidsindex is ‘podiumkunsten en nachtcultuur’. Zaanstad staat hierin op een gedeelde plek 32, gebaseerd op een uitsplitsing in de categorieën toneel (plek 33), klassiek (40), pop (38) en dance (19). Op basis van het aantal inwoners is Zaanstad de 17e gemeente van Nederland. In verhouding tot de grootte van de gemeente scoort Zaanstad dus niet goed, dit is te verklaren doordat Zaanstad in verhouding tot andere gemeentes relatief weinig budget besteedt aan kunst en cultuur.
Aantal locaties waarop kunst en cultuur beschikbaar is
In de maatschappelijke-voorzieningenkaart zijn op een uniforme manier maatschappelijke voorzieningen naar soort of wijk zichtbaar. Uit deze indicator zijn spreiding en bereikbaarheid van culturele voorzieningen af te lezen. Zo kunnen we beoordelen in hoeverre we de ambitie kunst en cultuur dichtbij voor iedereen (kansengelijkheid) realiseren. We zien een stijging in het aantal locaties en de streefwaarde wordt ruimschoots overschreden. Hier zijn verschillende oorzaken voor: er wordt steeds meer wijkgericht gewerkt en met de groei van de stad komen er nieuwe locaties bij. Tegelijkertijd krijgen we beter zicht op locaties waar – naast andere activiteiten – ook kunst & cultuur aangeboden of beoefend wordt.
Percentage inwoners dat actief is op gebied van kunst en cultuur
Het percentage inwoners dat actief is op het gebied van kunst en cultuur is min of meer stabiel en blijft onder de streefwaarde. Mogelijk is er meer niet-georganiseerde cultuurparticipatie (individueel, thuis, in de vrije tijd) dan blijkt uit de indicator.
Cultuurdeelname
Het percentage inwoners dat een culturele instelling, evenementen en/of activiteiten bezoekt is een relatief nieuwe indicator die we sinds 2023 meten. De score op deze indicator is naar verwachting iets lager dan de streefwaarden. Hierop blijven we inzetten bij de beleidsuitvoering, door te werken aan een cultuuraanbod dat een zo groot mogelijk gedeelte van de Zaanse inwoners aanspreekt.
Speerpunten 2026
We gaan door met het realiseren van de Uitvoeringsagenda Kunst en cultuur groeien mee (2023-2026), behorend bij de vastgestelde cultuurvisie Zaanstad bruist! De vastgestelde ambities en doelen blijven staan. In 2026 zullen we de projecten die zijn opgestart in 2025 en nog doorlopen, voortzetten of afronden. Tegelijkertijd starten we met de uitvoering van de geplande inspanningen voor 2026.
Een steviger basis onder het héle culturele ecosysteem
We gaan aan de slag met de uitkomsten van de bestuursopdracht Zaantheater. We werken door aan de implementatie van de nieuwe visie op het Centrum voor de kunsten. Samen met de initiatiefnemers van een nieuw stadspodium in het Damgebied kijken we wat ervoor nodig is om dit te realiseren, hierbij aansluitend bij de aanbevelingen van het groeiplan voor een divers Zaans poplandschap. Vanuit de zorgplicht ondersteunen we de doorontwikkeling van een volwaardige bibliotheek. We werken door aan de ontwikkeling van de Durghorst (nieuwe Pelikaan). Verder onderzoeken we, in aanloop naar nieuw cultuurbeleid, manieren om meer flexibiliteit te brengen in de basisinfrastructuur van grote organisaties en subsidieregelingen. Zodat er meer toekomstperspectief is voor andere culturele organisaties en we de maatschappelijke meerwaarde te vergroten.
Duurzaam exploitatiemodel Zaanse Schans
De uitwerking van het raadsbesluit richting een wenkend perspectief en een toekomstbestendige Zaanse Schans wordt met prioriteit opgepakt. Hiermee wordt ingezet op meer informatie en-of besluiten over onder andere het verleggen van het fietspad, de onttrekking van het gebied aan de openbare ruimte, het ruimtelijk plan met de daarbij benodigde investeringen, het duurzaam exploitatiemodel en de governance. Daarbij wordt het mobiliteitsplan in de breedte opgepakt om de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en andere mobiliteitsvraagstukken in het gebied te verbeteren. Ook worden gesprekken met alle stakeholders in en om het gebied gevoerd.
Betere zichtbaarheid en verbinding en basis op orde
We gaan door met het organiseren van thematische netwerkbijeenkomsten waar een steeds groter deel van de culturele en creatieve sector elkaar ontmoet. We versterken het accountmanagement verder, om te zorgen voor een stevige basis en opgavegericht samen te werken met de grote instellingen.
Vergroten van de leefbaarheid en kansengelijkheid door kunst en cultuur
Samen met de portefeuille Economie werken we aan uitvoering van de aanpak broedplaatsen en het mogelijk maken van creatieve industrie in productieve wijken. Op het Hembrugterrein zal het ZAMU (Zaanstad-Amsterdam Museum) openen; met de partijen daar kijken we wat er nodig is om kansen voor kunst & cultuur op het terrein verder te verzilveren. We geven uitvoering aan de financieringsstrategie zodat de budgetten voor investering en uitvoering kunnen meegroeien met de behoefte van een groeiende gemeente.
Diverser aanbod van kunst en cultuur voor iedereen
We ondersteunen de partners in de stad om binnen hun eigen organisatie aan de slag te gaan met diversiteit en inclusie. Rondom cultuureducatie sluiten we een convenant met de schoolbesturen en gaan we aan de slag met de nieuwe invulling van de Brede Regeling Combinatiefunctionarissen. We ondersteunen jongerencultuur waar mogelijk. Verder werven we nieuwe stadsdichters. We zetten het gesprek met andere opgaven voort om de beschikbare middelen van beide kanten zo in te zetten, dat ze maximale maatschappelijke meerwaarde leveren.
Evenementen beter mogelijk maken voor een bruisende stad
In 2026 gaan we verder met het professionaliseren en optimaliseren van het evenementenproces en het stimuleren van kwalitatieve evenementen. Zowel in de ondersteuning naar organisatoren als het samenwerken in de ambtelijke keten. Ook gaan we aan de slag met de uitvoeringsagenda die het nieuwe evenementen beleid dat in Q4 van 2025 wordt vastgesteld met zich meebrengt. Evenementen dragen bij aan de leefbaarheid van een stad en kunnen ook bijdragen aan de positionering van een stad (citymarketing). In 2026 werken we verder uit hoe evenementen kunnen worden gekoppeld aan de strategie citymarketing van Stichting Marketing Zaanstreek. Evenementen, met name de wat grotere, oefenen druk uit op de beschikbare openbare ruimte. Door het opstellen van locatieprofielen voor veel gebruikte locaties voor evenementen leiden we de druk op de beschikbare ruimte in goede banen.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor beeldende kunst en vormgeving (€ 0,2 mln).
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft de bijdrage aan de bibliotheek en de Orkaan (€ 3,9 mln).
Niet beïnvloedbaar
Dit betreft de kapitaallasten (€ 0,7 mln) en aanloop en transitiekosten Zaanse Schans (€ 0,7mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor podiumkunsten waaronder het Zaantheater, Filmtheater De Fabriek en De Flux (€ 4,4 mln) personeel (€ 1,6 mln), cultuurparticipatie (€ 3,3 mln), evenementen (€ 0,4 mln), musea (€ 2,0 mln) en bijdrage aan kleine initiatieven en gezelschappen (€ 0,8 mln).