Product 5.2 Sterk vestigingsklimaat
We staan voor de vraag hoe wij de stap kunnen maken naar een economie die toekomstbestendig is: robuust, duurzaam, meer kennisintensief en inclusief. Om dit te realiseren heeft Zaanstad de Economische visie opgesteld met een dubbele doelstelling: bijdragen aan én economische ontwikkeling én aan brede welvaart tot 2035. In het uitvoeringsprogramma zijn concrete acties geformuleerd die bijdragen aan de realisatie van de economische visie. Beide zijn tot stand gekomen in samenspraak met ondernemers, regionale stakeholders en verschillende ambtelijke disciplines. Jaarlijks bepalen we welke acties we uitvoeren met beschikbare middelen en capaciteit. Zaanstad wil woon-werkstad zijn en blijven. Hiervoor moet in de komende tien jaar het aantal banen nét iets harder groeien dan de groei van de bevolking, zodat we de banendoelstelling uit de Economische visie 15.000 banen extra in 2035 ten opzicht van 2022- gaan halen. Met de Ruimtelijk Economische Strategie ontwikkelen we een sturingsinstrument om de groei mogelijk te maken. Gezien de Zaanse industriële traditie is goed onderwijs voor beroepen in de techniek en bouw van belang. We gaan door met onze samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam om modulair hoger onderwijs naar de stad te brengen, daar waar werkgevers er het meest behoefte aan hebben. De techniek- en technologiecampus Techlands speelt een belangrijke rol. In 2023 heeft Mainstage Event Campus (kenniscentrum voor de evenementenbranche) de deuren geopend in Zaandam. Mainstage legt de focus op innovatie, educatie en operatie. Dat doet zij met een groot aantal facilitaire bedrijven, gerelateerd aan zakelijke-, sport- en publieksevenementen, dat hier een plek kan vinden. De gemeente heeft oog voor lokale ondernemers. Daarom gaan wij aan de slag met de actieagenda MKB en starters. Op basis van input van het Zaanse MKB werken wij onder andere aan een betere dienstverlening. We geven ze de ruimte om een economisch gezond bedrijf te runnen. Daarbij zijn we niet alleen zorgvuldig en transparant in onze communicatie, maar ook in ons beleid dat voor hen zo relevant is. We brengen ondernemers bij elkaar en stimuleren de bundeling van krachten. Dit faciliteren wij met onze accountmanagers. We voeren het beleidskader Detailhandel uit en versterken de lokale en kleinschalige detailhandel. We voeren het bestaande beleid op leegstand uit en gaan actief de leegstand in de kernen tegen. Daarbij zetten we in op een combinatie van functies die elkaar kunnen versterken. Het programma Bedrijventerreinen draagt bij aan een sterk vestigingsklimaat door in te zetten op versterking en intensivering van bestaande bedrijventerreinenterreinen, begeleiding van bedrijfsverplaatsingen en het realiseren van nieuwe vestigingsmilieus in transformatiegebieden. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aandeel banen/ toekomstbestendige/ kennisintensieve economie in totale werkgelegenheid | 8,02 | 8,10 | 8,08 | 8,17 | 8,3 | 9,00 | Vestigingenregister Zaanstad |
Woon/werkbalans, het aantal banen per 1.000 inwoners van 15 tot 65 jaar | 659 | 685 | 695 | nb | 610 | 530 | Waarstaatjegemeente.nl |
Waarderingscijfer ondernemersklimaat | nb | 5,9 | nb | nb | 6,1 | 6,3 | MKB Nederland, onderzoek MKB vriendelijkste gemeente |
Gemiddelde besteding per Nederlandse bezoekers vanaf 18 jaar (euro) | 41,6 | 45,6 | 47,5 | 43,3 | 44,0 | 52,00 | NBTC |
Toelichting
Aandeel banen/ toekomstbestendige/ kennisintensieve economie in totale werkgelegenheid
In 2024 is het aandeel kennisintensieve economie licht toegenomen ten opzichte van 2023.
Het aandeel in de totale werkgelegenheid neemt gestaag toe. Dit is positief, omdat het de economie meer weerbaar en robuust maakt. Over het algemeen groeien kennisintensieve sectoren ook qua werkgelegenheid. Wel is de verwachting dat de groei niet genoeg is om de streefwaarde in 2026 te realiseren.
Woon/werkbalans, het aantal banen per 1.000 inwoners van 15 tot 75 jaar
De cijfers woon/werk balans zijn gecorrigeerd. Er is een nieuwe bron gebruikt (waar staat je gemeente) zodat vergelijking met andere gemeenten mogelijk is. De streefwaarde is op basis van de herziene cijfers niet aangepast. De realisatiecijfers voor de indicator woon/werk balans zijn met terugwerkende kracht fors gecorrigeerd ten opzichte van de cijfers die hier vorig jaar te vinden waren. De beheerder van deze gegevens geeft aan dat er sprake was van dubbeltellingen waardoor het verhoudingsgetal banen ten opzichte van de beroepsbevolking te hoog uitkwam. Deze zijn nu dus naar beneden bijgesteld. De aangepaste cijfers zijn in de tabel opgenomen. De trend wijzigt niet veel ten opzichte van de eerder gepresenteerde cijfers. Het aantal banen tegenover de potentiële beroepsbevolking neemt gestaag toe.
Waarderingscijfer ondernemersklimaat
MKB Nederland beraadt zich over voortzetting van het onderzoek MKB vriendelijkste gemeente. Normaal gesproken is het een tweejaarlijks onderzoek. Na 2022 zijn er derhalve geen realisatiecijfers beschikbaar.
Gemiddelde besteding per Nederlandse bezoekers vanaf 18 jaar (euro)
In 2024 gaf een bezoeker gemiddeld 43,30 euro uit bij bezoek aan Zaanstad. Dit is een breuk met de trend van groei van de drie jaren daarvoor. Mogelijk heeft dit te maken met economische onzekerheid. De verwachting is dat deze onzekerheid de komende tijd aanhoudt, wat ertoe kan leiden dat de streefwaarde in 2026 niet gehaald wordt.
Speerpunten 2026
We ronden lopende projecten uit de Economische Visie af en we voeren nieuwe projecten uit. We implementeren de uitvoeringsprogramma’s van onder andere de kantorenstrategie, bedrijventerreinenstrategie, detailhandelsvisie en plintenstrategie. Fasering en prioritering vindt plaats waar nodig.
Afronding en start van de uitvoering van de Ruimtelijk Economische Strategie
Met de Ruimtelijk Economische Strategie hebben we een sturingsinstrument ontwikkeld om de groei van het aantal banen op zijn minst gelijke tred te laten houden met de groei van het aantal woningen. De uitvoering van de Ruimtelijke Economische Strategie is eind 2025 gestart.
Sterk ondernemersklimaat voor het brede MKB en speerpuntsectoren
De uitvoering van de Actieagenda MKB en starters zetten we voort in 2026. Acties waar we mee gestart zijn en die door ondernemers als zeer belangrijk worden beschouwd, hebben prioriteit. Dit zijn o.a. het uitbrengen van een nieuwsbrief en het continueren van het starterloket. We blijven in gesprek met de ondernemers en betrekken ze bij de uitvoering. De propositie die we samen met Zaanstad Maakstad hebben opgesteld zetten we in om inzichtelijk te maken welke kansen de economische ontwikkeling in Zaanstad biedt. We starten met de uitvoering van de financieringsstrategie door projecten te concretiseren en te verkennen welke financieringsinstrumenten we kunnen benutten bij de realisatie van projecten die bijdragen aan de implementatie van de Economische visie. Bij het begeleiden van bedrijven in hun vestigingswens in Zaanstad is het ‘juiste bedrijf op de juiste plek’ een belangrijke voorwaarde. Dit draagt bij aan de dienstverlening voor bedrijven en de brede stedelijke ontwikkeling.
Aantrekkelijke woon-, werk- en (be-)leefstad met een eigen identiteit
Het jaar zal in het teken staan van de uitvoering, in samenwerking met ondernemers en instellingen, van de ambities uit de detailhandelsvisie, plintenstrategie, nieuwe horecacategorieën, standplaatsenbeleid, marktvisie en het terrassenbeleid. Daarnaast wordt de Kermisvisie afgerond en zal de camperplaats de eerste gasten ontvangen. In het Dam gebied zal een convenant met de horecapartners gesloten worden en krijgt het horecaoverleg nog meer vorm waarmee wordt toegewerkt naar een actuele horecavisie. Het proces rondom de riviercruises wordt beter neergezet waardoor minder overlast wordt ervaren en het nog meer onderdeel wordt van het waardevolle toerisme waar met de Toeristische visie op in wordt gezet. In Zaanstad Noord wordt uitvoering gegeven aan de gebiedsvisie in samenwerking met Wormerland rondom o.a. Toerisme en de aantrekkelijkheid van het gebied. Stichting Marketing Zaanstreek is hierin nauw verbonden evenals bij economische agenda van Zaanstad. De culturele, toeristische en economische ontwikkeling van het Hembrugterrein zetten het terrein nog verder op de kaart waarbij de vele plannen in harmonie worden begeleid.
Gezonde, productieve wijken waar ruimte is om te wonen en te werkenIn 2024 is het programma bedrijventerreinen gestart. Het programma richt zich primair op het realiseren van meer ruimte voor bedrijven op bestaande bedrijventerreinen. Daarbij wordt er gewerkt aan het juiste bedrijf op de juiste plek en worden bedrijfsverplaatsingen gefaciliteerd. Ook worden bedrijven gestimuleerd aanvullende ruimte te creëren op hun eigen kavel.
We zetten de implementatie van de kantorenstrategie Zaanstad voort. De opgestelde Ruimtelijk-Economische profielen voor kansrijke kantorenlocaties in Zaanstad bieden de basis voor het behouden en toevoegen van kantoorprogramma in gebiedsontwikkelingen. Hierbij besteden we ook aandacht aan het verbeteren van de locatiekwaliteit en zoeken we naar een goede balans tussen gemeentelijke investeringen en de bijdrage van de eigenaren. We stimuleren eigenaren om te investeren in incourante kantoorpanden op kansrijke kantorenlocaties, zodat deze voldoen aan de kwaliteitseisen van deze tijd. Hiermee geven we uitvoering aan de motie “Andersom redeneren in de Kantorenstrategie” (nummer 78).
In gebiedsontwikkelingen verkennen we wat nodig is om de werkfunctie, kleinschalige bedrijfsruimte en voorzieningen te behouden en toe te voegen. Conform de Omgevingsvisie streven we naar 30% van het programma, afhankelijk van het type gebied en passend referentiemilieu. In startnotities gebiedsontwikkeling borgen wij de ruimte voor economische functies. De focus ligt op Kogerveldwijk, het centrum en de binnenstedelijke werklocaties die transformeren van werklocatie naar productieve wijken. Met het implementeren van het Uitvoeringsprogramma wijkeconomie Zaandam-Oost bouwen we verder aan de versterking van de wijkeconomie. Dit doen we samen met het Pact Zaandam-Oost en alle andere partners. In 2026 ronden we de aanpak voor broedplaatsen af samen met de portefeuillehouder Kunst en Cultuur.
Inclusieve arbeidsmarkt in balans
ArbeidsMarktAgenda Zaanstreek (AMAZ)
We continueren de samenwerking met andere partners via het programma ArbeidsMarkt Agenda Zaanstreek (AMAZ) om het vestigingsklimaat te versterken. In 2026 ligt de prioriteit bij de uitbreiding van het AMAZ werkgevers- en onderwijsnetwerk. Samen met de partners ontwikkelen we nieuwe activiteiten voor het HR-netwerk en krijgen deze verder vorm, zowel bestuurlijk als operationeel. Gezamenlijk ontwikkelen we een propositie voor de Zaanstreek als aantrekkelijke carrièrebestemming en maken we deze bekend via brede campagnes en specifieke initiatieven. Verder zoeken we binnen AMAZ naar mogelijkheden voor cofinanciering bij en willen we het aantal leden van de AMAZ Board laten groeien.
Techlands
Door bedrijven, onderwijs en overheid structureel te verbinden, stimuleert Techlands de instroom, innovatie en Leven Lang Ontwikkelen (LLO). De locatieontwikkeling voor Techlands gaat zich concentreren op de huidige locatie van het Tallant college aan de Cipressenhout. Dit geldt voor de onderdelen Installatiewerk (IW), Tetrix en FPTC (Food en proces Tech Campus). Voor bouwmensen wordt momenteel onderzocht of nieuwbouw aan de Aris van Broekweg mogelijk is.
Andere speerpunten binnen de Publiek-Private Samenwerking (PPS) Techlands voor 2026 zijn: (1) Verhogen van de instroom in technische opleidingen (2) Bevorderen van studiesucces en diplomaresultaten, (3) Verankeren van Leven Lang Ontwikkelen LLO voor jongeren, zij-instromers en werkenden. (4) Versnellen van innovatie in onderwijs en bedrijfsleven. (5) Versterken van samenwerking met andere PPS’en in de Provincie in een regionaal ecosysteem.
Toekomstbestendige, duurzame en kennisintensieve economie
We gaan aan de slag met de CO2- reductie opgave met de focus op het verduurzamen van de industrie en de bedrijventerreinen. We actualiseren de samenwerkingsovereenkomst met Zaanstad Maakstad en trekken gezamenlijk op met de industrie in de positionering en lobby richting andere overheden. We continueren de lopende inspanningen en ontplooien nieuwe initiatieven samen met het bedrijfsleven om de CO2-reductie te realiseren. Zo begeleiden we verschillende initiatieven voor zogenaamde energyhubs op bedrijventerreinen en werken we samen met de clusterregisseur Noordzeekanaalgebied en het ministerie van Klimaat en Groene Groei aan verduurzamingsmogelijkheden zoals een waterstofnetwerk. In 2026 ronden we het opstellen van een integrale aanpak Toekomstbestendige industrie af en starten we met de uitvoering hiervan. Met deze aanpak willen gemeentelijke beleidsambities integraal afstemmen en de samenwerking met de industrie verbeteren.
We faciliteren initiatieven uit de markt die economische kansen bieden en zich richten op de eiwittransitie. Dit doen we in nauwe samenwerking met ROM InWest. We zorgen voor meer bekendheid over ROMInWest bij Zaanse bedrijven door tenminste één bijeenkomst te organiseren in samenwerking met ROMInWest. Dit is vooral gericht op de energietransitie en de transitie naar een circulaire economie. Verder starten we samen met de MRA-partners met de uitvoering van de Actieagenda Innovatie en Concurrentiekracht van de MRA
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
Beïnvloedbaar zijn de kosten voor de uitvoeringsagenda economie (€ 1,6 mln). Het totaal te beïnvloeden bedrag is al verlaagd (met € 0,2 mln) door het inboeken van de onderuitputting jaarrekening.
Beperkt beïnvloedbaar
Beperkt beïnvloedbaar zijn de kosten voor markten (€ 0,1 mln) en de kosten voor kermissen (€ 0,1 mln).
Niet beïnvloedbaar
Dit betreft Mainstage (€ 1,5 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor personeel (€ 1,0 mln) en kosten voor de uitvoeringsagenda economie (€1,0 mln)