Product 2.3 Mobiliteit
De opgaven voor Zaanstad, onder andere op het gebied van verstedelijking en duurzaamheid, leveren een stevige mobiliteitsopgave op. Dit vraagt om een nieuwe balans tussen de vervoerwijzen; een overgang in mobiliteit met meer aandacht voor schone en gezonde mobiliteit, goed ingepast in een veilige en aantrekkelijke openbare ruimte en passend bij de unieke Zaanse identiteit. Dit betekent een hoger gebruik van het openbaar vervoer en de fiets om de groei duurzaam te kunnen accommoderen. Maar ook meer deelmobiliteit én meer faciliteren van elektrisch rijden door te voorzien in openbare laadpunten. De transitie vindt overal in Zaanstad plaats, maar de omvang van de transitie en de mate waarin elke vervoerwijze daarin een rol speelt, verschilt per gebied. De transitie gaat geleidelijk en is vaak gekoppeld aan ruimtelijke ingrepen in de vorm van intensivering van de woningbouw en/ of versterking van de mobiliteitsstructuur. Verschillende mobiliteitsopties moeten ook voor iedereen toegankelijk en betaalbaar blijven. De mobiliteitsopgave is uitgewerkt in het Zaans Mobiliteitsplan (ZMP). Het ZMP bevat een uitvoeringsagenda; een overzicht van uitwerkingsprojecten en –plannen om de mobiliteit op korte en lange termijn goed te regelen. Deze uitvoeringsagenda is in 2022 vertaald naar programma regionale bereikbaarheid veelal in gezamenlijkheid met de regionale en rijkspartners en een meerjarenprogramma beleidsuitwerking en projecten die zijn geprioriteerd. Beide programma's geven richting voor 2024 en verder. Andere belangrijke taken binnen mobiliteit zijn de regionale samenwerking en beleidsontwikkeling, de advisering binnen gebiedsontwikkelingen, het ontwerpen van infrastructuur, het beheer van de wegen, verkeerslichten en borden en de afhandeling van vragen en meldingen van bewoners. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Inwoners dat tevreden is over verkeersveiligheid in de eigen buurt | 43% | 40% | 42% | 46% | 50% | 60% | Zaanpeiling |
Aantal publieke laadpunten voor elektrische auto’s | 394 | 494 | 810 | 880 | 1.410 | 1.500 | MRA-e |
Duurzaamheids-score van de mobiliteit in de gemeente | nb | 4,78 | 4,49 | 5,14 | 5,80 | 6,0 | CROW |
Toelichting
Verkeersveiligheid
Het percentage inwoners dat zich veilig voelt in het verkeer – ook wel subjectieve verkeersveiligheid genoemd – is in 2024 licht gestegen. We verwachten dat deze positieve trend zich voortzet in 2025 en volgende jaren. Het is goed om te zien dat mensen zich, ondanks dat het drukker wordt op de weg, niet onveiliger voelen.
Toch is het aantal verkeersongelukken in Zaanstad in 2024 gestegen. In eerdere jaren week Zaanstad nog af van de landelijke toename in ongevallen, maar nu zien we ook hier een stijging. Landelijk wordt verwacht dat het aantal ongevallen de komende jaren verder toeneemt. Dit komt vooral doordat het drukker wordt op de fietspaden (onder andere door e-bikes en fatbikes) en omdat steeds meer ouderen blijven deelnemen aan het verkeer.
Om deze ontwikkelingen tegen te gaan, wordt samen met de Vervoerregio Amsterdam gewerkt aan risicogestuurd verkeersbeleid (SPV en RAV2030). In 2024 is het Werkplan Verkeersveiligheid 2024-2026 vastgesteld. Daarmee zetten we stappen om de verkeersveiligheid te verbeteren. Zo wordt op sommige wegen in de gemeente een maximumsnelheid van 30 km/u ingevoerd en worden schoolzones veiliger ingericht.
Doordat het verwachte percentage tevreden inwoners in 2025 op 50% ligt – onder de streefwaarde van 60% – streven we ernaar om dit te verhogen ten opzichte van 2024.
Laadpunten
In 2025 wordt het 1000e publieke laadpunt gerealiseerd. Gezien de verwachte toename van het aantal elektrische voertuigen is er een groeiende behoefte aan extra laadfaciliteiten. De prognose voor 2030 is een uitbreiding naar 2.760 publieke laadpunten. Dat betekent dat er jaarlijks ongeveer 360 laadpunten moeten worden toegevoegd om deze doelstelling te halen. Om deze versnelling mogelijk te maken, is op basis van het Actieplan Laden al gestart met de uitbreiding van de benodigde capaciteit.
In 2025 wordt een laadkaart opgesteld waarin zowel de bestaande als de geplande laadpunten tot 2030 zijn opgenomen. Tegelijkertijd wordt in het najaar een participatietraject opgestart, waarmee de verdere versnelling van de realisatie wordt voorbereid. In sommige wijken of delen daarvan kan de plaatsing van laadpunten iets meer tijd vergen vanwege noodzakelijke uitbreidingen aan de energienetcapaciteit. Desondanks is de verwachting dat de uitrol van publieke laadpunten gestaag door zal gaan en dat netcongestie daarbij geen grote belemmering zal vormen.
Speerpunten 2026
Duurzaamheidsscore van de mobiliteit
De duurzaamheidsscore van de mobiliteit wordt berekend op basis van 5 indicatoren: deelauto’s, laadpunten,fietsinfrastructuur, vervoerswijze, schone bussen. De score op deze deelgebieden vergelijken we met die van ander gemeenten in Nederland en met het landelijke gemiddelde. Het aanbod van deelauto’s wordt het komend jaar uitgebreid. Zaanstad doet het op de onderdelen laadpunten, fietsinfrastructuur en vervoerswijze goed.
Regionale Bereikbaarheid
Het uitvoeringsprogramma bevat alle projecten die voornamelijk tot stand kunnen komen in samenwerking met het Rijk en de regio en is sinds 2023 van ambities naar uitwerking en realisatie gegaan. Een omvangrijk Multimodaal Mobiliteitspakket komt voort uit de corridor studie Amsterdam-Hoorn. Het betreft bereikbaarheidsmaatregelen op het gebied van auto, openbaar vervoer en fiets. Voor Zaanstad is de uitvoering cruciaal voor de ambities binnen verstedelijking. Het betreft de realisatie van Avant (Aanpak Verkeersdruk Thorbeckeweg), de planuitwerking Guisweg, de realisatie van de ombouw van de Prins Bernhardweg/A7 tot stadsweg en de planuitwerking van de doorfietsroute Hoorn-Zaandam. Behoudens het Rijksproject A7-A8 zijn tot en met 2025 alle projecten de planuitwerking- of realisatiefase gegaan.
Onderdeel van het programma en de sturing op ‘Regionale bereikbaarheid’ zijn vanwege de samenwerkingspartners en of urgentie ook:
- de Verbinding A8-A9 met de deelopgaven, variantenstudie N203, leefbaarheidsmaatregelen van de Provincie, VRA en Zaanstad;
- de 24 uurs openstelling van de Busbrug de binding en bijbehorende herinrichting van de Rondweg Westerkoog;
- de planstudie HOV-ZaanIJ, de realisatie van de Dam tot Dam fietsroute en
- de planuitwerking en realisatie van de Hoofdinfrastructuur in de Kogerveldwijk, toekomstperspectief Prins Bernhardplein in samenwerking met de gebiedsontwikkeling Kogerveld.
Kredietbesluit actieplan Fiets
In 2025 is gestart met de uitvoering van verschillende verbeteringen uit het actieplan Fiets. De projecten richten zich vooral op het optimaliseren van het fietsnetwerk. Een deel van de projecten wordt mogelijk gemaakt door samen te werken met andere programma’s, vooral bij infrastructurele aanpassingen. Daarnaast zijn er maatregelen gericht op verkeersveiligheid, toegankelijkheid en het stimuleren van het fietsgebruik, gefinancierd vanuit het reguliere fietsbudget.
Uitbreiden gereguleerd parkeren:
In 2026 bereiden wij de invoering van vier gebieden voor om gereguleerd parkeren in te voeren. Het gaat om de Boerenjonkerbuurt, Hofwijk, Oostzijderveld en Houthavenkade.
Inzetten op deelmobiliteit
In 2025 voeren wij een pilot van drie maanden uit om deelscooters in Zaanstad aan te bieden. Na evaluatie van de pilot, wordt een besluit voorbereid over het vervolg van het aanbod van deelmobiliteit in 2026. Eventueel vindt uitbreiding plaats naar deelfietsen.
Uitvoeren mobiliteitsplannen
Het Integraal Uitvoeringsplan Mobiliteit Zaanstad Noord is sinds 2025 volop in voorbereiding en realisatie. In 2026 wordt verder uitvoering gegeven aan het mobiliteitsplan Zaanse Schans. Het omleggen van het fietspad is één van de projecten. Ook voeren wij verschillende projecten uit het mobiliteitsplan Assendelft om de leefbaarheid en bereikbaar te verbeteren.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor bereikbaarheid klein infra (€ 1,5 mln) en HOV ZaanIJ (€ 1,0 mln).
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor parkeren (€ 0,5 mln).
Niet beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor afschrijving en rente (€ 0,1 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft met name personeelskosten (€ 1,2 mln), andere kosten zijn de exploitatie van de fietsenstalling (€ 0,4 mln) en de uitvoering van nautisch beheer (€ 0,2 mln).