Product 1.2 Actief burgerschap
We willen het vertrouwen in de overheid en de lokale politiek herstellen. We zetten in op democratische vernieuwing. Dit doen we door meer ruimte te creëren voor het gesprek met inwoners, organisaties en ondernemers. We benutten de kennis en vaardigheden van onze inwoners én faciliteren en stimuleren maatschappelijke initiatieven. Veel Zaankanters zijn actief betrokken bij de samenleving in de vorm van meedenken, meedoen en bijdragen aan hun omgeving. In de Zaanse samenleving is ruimte voor maatschappelijke initiatieven en herdenken en vieren van diversiteit, in verbinding met elkaar en met de randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn. De gemeente wil aansluiten bij wat er al is, dit daar waar nodig faciliteren, verbinden en stimuleren. Het initiatievenplatform voorjewijkie.nl en de subsidies voor maatschappelijk initiatief dragen bij aan de opgaven in de stad. Er is ruimte voor ontmoeten: Zaanstad erkent het belang van buurthuizen voor ontmoetingen in de stad en de dorpen. De gemeente ondersteunt deze ontmoetingsplekken richting een duurzaam toekomstperspectief. Zaanstad kent een lange traditie als het gaat om emancipatie en inclusie en mee kunnen doen in de samenleving. We investeren steeds in het hernieuwen van de bestaande contacten in stad en dorpen; het versterken van het netwerk met verschillende gemeenschappen en sleutelfiguren; het vroegtijdig ophalen van signalen van netwerken en wijken en intern beleggen. We faciliteren gesprekken en brengen verschillende partijen bijeen op diverse thema’s. We blijven met respect voor elkaar de dialoog voeren over maatschappelijke onderwerpen zoals discriminatie, integratie en slavernijverleden. En zorgen ervoor dat we elkaar niet uitsluiten. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Realisatie 2024 | Begroting 2026 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld) | 15% | 19% | 19% | 21% | 22% | 18>20% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger | 30% | 29% | 28% | 28% | 29% | 35% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren | 29% | 29% | 33% | 31% | 32% | 33% | Zaanpeiling |
Toelichting
Bezoek en behoefte aan buurthuis
Het percentage bezoek en behoefte aan een buurthuis in 2024 gestegen van 19 naar 22%. In Westzaan en Westerkoog is het cijfer om een enkele keer naar het buurthuis te willen gaan, zelfs fors (>30%)gestegen. Het percentage op behoefte aan sociaal contact is min of meer gelijk gebleven (-1%), wat te verwachten was in deze post-covid tijd. De indicator op onvoldoende sociaal contact is fors gestegen van 9 naar 17%. Na inzoomen zien we dan een accent in de meer vergrijzende wijken zoals Rooswijk en Assendelft Zuid. De wijken in het Pact-gebied doen het iets beter.
Actief als vrijwilliger en bij verbetering wijk
We zien ook een mooie ontwikkeling in het percentage inwoners dat aangeeft actief te zijn geweest bij de verbetering van de wijk. Zij benoemen zich echter niet als vrijwilliger.
De indicatoren voor vrijwilligerswerk worden ten opzichte van de streefwaarde iets naar beneden bijgesteld. De trends laten een verschuiving van structureel vrijwilligerswerk naar flexibel vrijwilligerswerk zien.
We sluiten zo goed mogelijk aan op de wensen, talenten en mogelijkheden van vrijwilligers en verwachten een kleine stijging ten opzichte van de realisatie van het jaar ervoor.
Speerpunten 2026
Ondersteunen van buurthuizen als plekken voor ontmoeting en activiteit
Speerpunt voor 2026 in het buurthuiswerk is de implementatie van de nieuwe buurthuisregeling, die eind 2025 zal worden vastgesteld. De actuele regeling maakt helder wat de gemeente van de buurthuizen verwacht en zorgt voor een overzichtelijk aanvraagtraject. De gemeente ondersteunt buurthuizen, onder andere bij het werven en behouden van vrijwilligers. We begeleiden De Vuister bij de verhuizing, De Pelikaan bij de planvorming voor het Durghorstplantsoen en werken met partners aan het ontwerp voor de nieuwbouw van het Huis van de Wijk in Poelenburg.
Faciliteren, verbinden en stimuleren van vrijwilligers en maatschappelijk initiatief
We versterken de sociale samenhang in wijken en dorpen, zodat inwoners zelfstandig kunnen leven met steun uit hun netwerk. Via voorjewijkie.nl inspireren en ondersteunen we vrijwilligers en bundelen we initiatieven. Met laagdrempelige subsidies (zoals matchfunding) en het warme netwerk van sleutelfiguren stimuleren we betrokkenheid. Vrijwilligerswerk blijft essentieel. We ondersteunen dit samen met Zaankanters voor Elkaar via trainingen en begeleiding. In 2026 onderzoeken we hoe trainingen beter kunnen aansluiten op de vraag en stimuleren we cofinanciering en fondsenwerving.
Vluchtelingenopvang
In 2026 blijft de nadruk liggen op het in stand houden van de bestaande opvanglocaties in de Achtersluispolder en aan de Gerrit Bolkade voor asielzoekers opgevangen door het COA en in het centrum van Zaandam en Saendelft voor Oekraïense ontheemden. Samen met onze partners blijven we inzetten op een activiteitenaanbod gericht op sport, cultuur, taal, ontmoeting en ontspanning. Om zo het welzijn en de integratie van vluchtelingen te bevorderen.
Diversiteit en inclusie
We pakken door op de energie en aandacht die Roze Zaterdag heeft geboden en blijven stevig inzetten op meer inclusie en emancipatie van de lhbtiqa+ gemeenschap. We faciliteren netwerkbijeenkomsten en staan in nauw contact met de verschillende partners op dit thema. We faciliteren dialoog en kennisvergaring in de stad. We monitoren op de visie ‘inclusief herdenken en vieren’. 2026 wordt het eerste jaar dat deze in werking treedt. We staan in nauw contact met de diverse gemeenschappen tijdens de betreffende herdenkingen en vieringen en evalueren op dit proces. Daarnaast blijven we structureel investeren in contact met de diverse gemeenschappen in de stad. We organiseren een interreligieus/cultureel overleg en zetten een sleutelfigurengroep op.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
De beïnvloedbare kosten betreffen wijkbudgetten (€ 0,6 mln) en buurthuizenbudget (€ 0,5 mln)
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreffen de leefgelden voor Oekraïnse vluchtelingen (€ 0,9 mln) en RDII actief burgerschap (€ 0,1 mln)
Niet beïnvloedbaar
De niet beïnvloedbare kosten betreft voornamelijk kosten voor de opvang van Oekraïnse vluchtelingen (€ 9,9 mln), kosten voor noodopvang (€ 0,9 mln), fijn wonen (€ 0,6 mln) en kapitaallasten kleiner dan € 0,1 mln.
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft met name de toevoeging aan de reserve opvang Oekraïnse vluchtelingen (€ 8,0 mln), daarnaast betreft het personeelskosten (€ 5,0 mln), kosten voor buurthuizen (€ 0,6 mln), welzijnsactiviteiten (€ 0,8 mln), Pact Poelenburg (€ 1,0 mln) en bureau discriminatiezaken (€ 0,2 mln).