Financiën

Bedragen x € 1.000

Toelichting:
De lasten zijn in 2026 € 3,3 mln. hoger dan in 2025. De baten zijn in 2026 € 0,8 mln. lager dan in 2025. De toevoegingen aan de reserves zijn in 2026 € 0,02 mln. lager ten opzichte van 2025. De onttrekkingen aan de reserves zijn in 2026 € 0,98 mln. hoger dan in 2025. Deze verschillen worden hieronder toegelicht.

 
Mutaties met een effect op de begroting                     
1. VNG/ GGU contributie
Sinds 2024 zijn de afdrachten aan de VNG/ GGU (Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering) fors verhoogd door de VNG. Deze stijging is het gevolg van verbetering van het eigen vermogen van de VNG, een gestegen aantal taken via de GGU, en het gestegen aantal inwoners van Zaanstad (de contributie wordt berekend per inwoner). Dit leidt tot € 0,19 mln. hogere afdracht aan de VNG met ingang van 2026.   
2. Bijstelling verzekeringslasten
Als gevolg van het opnieuw aanbesteden van de brandverzekering worden structureel lagere lasten verwacht ten behoeve van het stadhuis (€ -0,06 mln.).            
3. Bijstelling ruimtegebruik stadhuis
Na de coronacrisis werd aanvankelijk besloten om delen van het stadhuis te verhuren of te bezuinigen op het onderhoud, onder de aanname dat medewerkers structureel meer thuis zouden blijven werken. Inmiddels is echter gebleken dat medewerkers weer in toenemende mate op kantoor aanwezig zijn. Hierdoor is de ruimte in het stadhuis nodig voor eigen gebruik en is verhuur van delen van het gebouw niet mogelijk (€ 0,2 mln.).
4. Knelpunt in 2025: digitaliseren persoonskaarten
In 2025 zijn incidentele middelen nodig voor het digitaliseren van papieren persoonskaarten naar microfiches. Omdat deze kosten niet in 2026 zijn begroot leidt dit in 2026 tot lagere lasten (-€ 0,1 mln.).      
5. Zorg- en Veiligheidshuis POK-middelen
Door het Zorg- en Veiligheidshuis (ZVH) wordt ingezet op ondersteuning van personen met meervoudige problematiek. De inzet hiervoor wordt deels gefinancierd vanuit de POK-middelen (Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag). Deze financiering was nog niet structureel opgenomen in de begroting. In programma Samenwerken aan Zaanstad wordt met ingang van 2026 voor het ZVH overhead begroot (€ 0,1 mln.).      
6. Samenwerkingsagenda Zaanstreek-Waterland (Z/W)
Voor het Zaanse penvoerderschap van de Samenwerkingsagenda Z/W zijn in 2025 lasten begroot die grotendeels weer worden doorbelast aan de overige Z/W-gemeenten. Deze lasten en baten zijn in 2026 nog niet begroot omdat er nog niet voldoende zicht is op de kosten die gemaakt gaan worden. Daarom zijn de lasten en baten in 2026 (-€ 0,03 mln.).               
7. Implementatie nieuwe digitaliserings wetten
In 2025 zijn kosten voor de implementatie van nieuwe digitaliserings wetten begroot. Deze kosten zijn niet aan de orde in 2026, waardoor de lasten in 2026 dalen (-€ 0,35 mln.).            
8. Externe detacheringen
Vanuit programma Samen werken aan Zaanstad worden in 2025 baten verwacht met betrekking tot detacheringen naar externe organisaties. Voor het jaar 2026 zijn hiervoor nog geen baten verwacht cq. begroot, waardoor de baten in 2026 lager zijn (€ 0,25 mln.).                     
Mutaties met een saldo-neutraal effect op de begroting                  
A. Actualisatie salarisbegroting
Bij de voorjaarsnota was in programma Samenwerken aan Zaanstad centraal een voordeel ingeboekt door scherper aan de wind te varen bij de salarisbegroting (maatregel). Hierbij is geanticipeerd op een voordeel als gevolg van lagere inschaling van nieuwe medewerkers dan begroot. Bij de begroting 2026 wordt dit centraal begrote voordeel verdeeld over de afdelingen waar het zich voordoet. Hierdoor zijn de lasten in 2026 in programma Samenwerken aan Zaanstad hoger (€ 2,06 mln.). Gemeentebreed is in de begroting per saldo echter sprake van lagere lasten als gevolg van nog lagere inschaling en toelagen dan begroot (-€ 0,68 mln.).  Voor het programma Samenwerken aan Zaanstad is het effect desondanks nadelig vanwege het muteren van de voordelige stelpost (€ 1,82 mln.).                  
B. Prijs-, loon- en subsidieindexatie
Deze begrotingswijziging leidt gemeentebreed tot een voordeel van -€ 0,91 mln., met name als gevolg van een het verwerken van de uitkomst van de CAO. Voor de prijs-, loon- en subsidieindexatie was bij de voorjaarsnota centraal een stelpost opgenomen in hoofdstuk Financiën. Deze stelpost wordt voor de benodigde bedragen overgeheveld naar de programma's. Naar programma Samen werken aan Zaanstad wordt € 0,98 mln. overgeheveld, wat op dit programma leidt tot een verhoging van de budgetten.
De hogere baten betreffen voor het overgrote deel het verhogen van de uurtarieven waarmee wordt geschreven op grex- en investeringsprojecten, welke dekking opleveren voor de bedrijfsvoering.
C. Actualisatie kapitaallasten
Het actualiseren van de kapitaallasten leidt in programma Samenwerken aan Zaanstad tot lagere lasten (-€ 0,17 mln.). Dit wordt met name veroorzaakt door een latere start van de bouwkundige aanpassingen in het stadhuis en enkele externe onderkomens.            
D. Kostenverdeling
De apparaatslasten en baten zijn gewijzigd met -€ 0,06 mln. (lager).  Dit betreft het toerekenen van de apparaatsbaten en lasten aan de opgaven.  Voor verdere informatie verwijzen wij naar de paragraaf bedrijfsvoering.
E. Aanvullende reiskostenregeling
Er wordt meer gebruik gemaakt van de op 1 januari 2025 ingevoerde reiskostenregeling dan waar bij de invoering vanuit was gegaan. Dit komt door een toename van het aantal medewerkers en doordat medewerkers weer vaker naar kantoor gaan. Deze reiskosten worden centraal begroot op programma Samenwerken aan Zaanstad wat daar tot hogere lasten leidt (€ 0,3 mln.). De dekking voor deze hogere reiskosten wordt gevonden door de lasten rechtevenredig te verdelen over de afdelingen. Naar de afdelingen in programma Samenwerken aan Zaanstad wordt -€ 0,07 mln. verdeeld, waardoor de lasten in programma Samenwerken aan Zaanstad in 2026 per saldo stijgen met € 0,22 mln.
F. Herverdeling Areaaluitbreiding 2026
Bij de Voorjaarsnota is capaciteitsbudget ontvangen ten behoeve van areaaluitbreiding. Hierbij is conform de afgesproken methodiek tevens overhead in programma Samenwerken aan Zaanstad begroot. Bij de begroting wordt dit capaciteitsbudget echter weer omgezet in programmabudget, benodigd voor een waterspeelpark in Darwinpark. In verband daarmee wordt ook de overhead in programma Samenwerken aan Zaanstad weer verlaagd (€ 0,06 mln.).      
G. Leges 2026-2029
De tariefberekeningen voor de leges leiden in programma Samenwerken aan Zaanstad tot lagere lasten en lagere baten welke elkaar nagenoeg compenseren (€ 0,01 mln.)
H. Wachtgelden bestuur
Jaarlijks wordt in de reserve Wachtgelden bestuur gespaard voor de mogelijkheid dat wachtgeld aan bestuurders wordt uitgekeerd. Omdat de kans hierop het grootst is in jaren waarin gemeenteraadverkiezingen worden gehouden wordt in die jaren het geld uit de reserve gehaald en in de voorziening Wachtgelden wethouders gestort. In het jaar 2026 gebeurt dat voor een bedrag van € 1,0 mln. Dit leidt tot hogere baten omdat er extra dekkingsmiddelen beschikbaar komen vanuit de reserve en hogere lasten omdat ze vervolgens aan de voorziening worden toegevoegd.