Investeringen

 
Vervangingsinvesteringen zijn investeringen die worden gedaan om bestaande activa te vervangen die hun levensduur hebben bereikt of niet langer voldoen aan de vereiste normen. Dit kan nodig zijn vanwege veroudering, slijtage, of omdat de staat van onderhoud vervanging noodzakelijk maakt. Het doel is om de functionaliteit en waarde van gemeentelijke activa te behouden.

Zaanstad neemt de vervangingsinvesteringen op in het meerjareninvesteringsplan (MIP). In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op het MIP.

In onderstaande tabellen zijn in de kolom Investeringssom (tien jaar) de totaalbedragen vanaf de startdatum opgenomen voor een periode van tien jaar, die geautoriseerd zijn door de raad of aan de raad worden voorgelegd. De regel ‘Geautoriseerd (met kredietbesluit) VJN 2025’ is de beginstand. Dit zijn de investeringsbedragen die voortkomen uit eerdere P&C documenten. Het zijn investeringen die nog niet afgerond zijn. Daarna volgen de aanpassingen op deze beginstand, vanwege bijstellingen, indexatie, herfaseringen en bijdragen derden. De bijdrage van derden worden in één keer in mindering gebracht op de te activeren investeringssom, waarover Zaanstad de kapitaallasten draagt in haar begroting. Onder de tabel worden alle aanpassingen toegelicht. De besluitvorming over de investeringen en de aanpassingen op de investeringen die het komend begrotingsjaar treffen, vindt plaats bij deze begroting.
In de voorjaarsnota, najaarsnota en jaarrekening wordt u geïnformeerd over de voortgang van de investeringsprojecten.

Bedragen x € 1.000

Herfasering = verschuiven van het investeringsbudget (geen invloed op het netto investeringsbedrag).
Bijstelling investeringsbudget = aanpassen van investeringsbudget (invloed op netto investeringsbedrag).
Indexatie = aanpassen van investeringsbudget aan de hand van een percentage
Gesplitste investering = gebruiken bij het splitsen van een investering. Indien een investering wordt gesplitst, dient er geen wijziging te mogen plaatsvinden op het investeringsbedrag en kapitaallasten. De gesplitste investering en nieuw aangemaakte investering en de bijbehorende kapitaallasten dienen samen gelijk te zijn aan de te splitsen investering en zijn kapitaallasten.

Toelichting bijstellingen en te autoriseren vervangingsinvesteringen
De investeringsuitgaven voor 2025 en verder zijn geactualiseerd. Ten opzichte van de stand bij de VJN 2025-2029 zijn nieuwe vervangingsinvesteringen
toegevoegd, investeringsbedragen bijgesteld en geïndexeerd en is de uitgavenplanning geactualiseerd (herfaseringen). Daarnaast zijn de bijdragen van derden geactualiseerd.

De bijstellingen over de looptijd van tien jaar zijn:

• Het opvoeren van nieuwe vervangingsinvesteringen in 2025 € 1,75 mln. en 2026 € 0,33 mln. (totaal € 2,08 mln.).
• Het opvoeren van bijstellingen op lopende of al geplande investeringen van per saldo -€ 24,8 mln.  
• Het opvoeren van indexeringslasten voor € 0,03 mln.
• Het opvoeren van herfaseringen waardoor de uitgaven in 2026 € 3,91 mln. hoger zijn. Dit komt doordat de projecten bouwkundige aanpassing inrichting en Zaantheater ledverlichting zijn vertraagd. Het budget van 2025 is daarom verplaatst naar 2026. Een herfasering is per definitie over de jaren heen nul.
• Het verhogen van bijdragen van derden voor € 0,39 mln.

Hieronder volgt eerst een toelichting op de belangrijkste mutaties per categorie. Vervolgens is een detailtabel van de investeringen opgenomen, zoals die bij de voorjaarsnota 2025-2029 is vastgesteld. Daarna is een tabel opgenomen met de mutaties op de investeringen die in deze begroting worden voorgesteld. Tot slot is een tabel opgenomen waarin de voorgestelde bijstellingen op de investeringsbedragen per programma zijn opgenomen.


Nieuwe (vervangings)investeringen
In totaal is € 2,08 mln. aan nieuwe investeringen in het MIP opgenomen. Dit betreft voornamelijk de volgende posten:

• Zaantheater Ledverlichting. Het Zaantheater krijgt niet genoeg geld voor regulier onderhoud en komt elk jaar tekort. In 2025 wordt onderzocht hoe het gebouw duurzamer kan worden en of nieuwbouw een optie is. Tijdens de looptijd van de bestuursopdracht houdt de gemeente aandacht voor noodzakelijk en incidenteel onderhoud. Het Zaantheater vraagt om een investering voor de verplichte overstap naar ledverlichting € 1,6 mln. in 2026. Het budget was bij de voorjaarsnota al verwerkt als begrotingswijziging in de exploitatie, maar nog niet als investering. Bij de begroting betreft dit dus een technische uitwerking.
• Stoelen raadzaal. De stoelen in de raadzaal zijn in 2026 aan renovatie toe. Het gaat om circa 75 stoelen, deze worden opnieuw gestoffeerd en de armleuningen worden aangepast € 0,05 mln.
• Meubilair jongerenloket. Het Jongeren loket is sinds 1 mei 2025 gehuisvest in de Saentoren. Hiervoor is een investering in nieuw meubilair (werkplekken etc) nodig. € 0,1 mln. in 2025.
• Buitenzonwering Slachthuis-& Serooskerkestraat. Aan onze panden aan de Slachthuisstraat en Serooskerkestraat is momenteel geen buitenzonwering aanwezig. Het wordt 's zomers zeer warm. Daarom zal deze zonwering in 2025 alsnog worden geïnstalleerd (€ 0,05 mln.) in 2025.
• Windroos. Om te kunnen voldoen aan het scenario waarmee rekening gehouden wordt met de cultuurhistorische waarde en verduurzaming in een extra krediet van € 0,2 mln. nodig. Het streven is de dekking te laten plaatsvinden via subsidies en rijksbijdragen.

Bijstellingen van lopende of al geplande investeringen
In de tabel is een totaalbedrag aan bijstellingen opgenomen van -€ 24,8 mln. voor de jaren 2025 tot en met 2034.

• Plafond IHP PO gebouwen -€ 32,5 mln.
  Hiervan is  € 27,1 mln. als herfasering alsnog in 2035 opgenomen vanwege geactualiseerde planning. Dit jaar valt nu nog buiten de scope. Per saldo verklaren we dus een verlaging van € 5,4 mln. De voornaamste bijstellingen betreffen:
  • H.Gorter Doniastraat nieuwbouw -/- € 3,0 mln.  Krediet binnen Plafond IHP PO gebouwen is overgezet naar het specifieke krediet H. Gorter Doniastraat nieuwbouw. Het krediet is bedoeld voor het schoolgebouw incl. aanpassing half verdiepte gymzaal. De afschrijvingstermijn is veertig jaar. De oplevering is gepland voor 2029. Daarom wordt de eerste jaren alleen rente toegerekend.
  • Overzetten krediet Behouden haven naar Plafond Integraal Huisvesting Plan Primair Onderwijs infra (-€ 0,84 mln.). Dit betreft een afzonderlijk plafond.
  • Overzetten krediet tijdelijke huisvesting Islamitische school (Elif) naar exploitatie. De lokalen worden gehuurd (-€ 0,46 mln.).
  • Hoger benodigd krediet tijdelijke huisvesting Kentalis (€ 0,2 mln.)
  • Lagere bijdrage uit de tweede regiodeal vanwege het niet compenseren van de BTW  (€ 0,4 mln.)
  • Alsnog opnemen van Onderwijshuisvestingsplan (OHP) aanvragen die na de voorjaarsnota zijn binnengekomen (€ 0,2 mln.)

• Plafond IHP PO infra.
  De planning van projecten is hergefaseerd. Tevens is sprake van een bijstelling van de kredieten. Krediet is overgeheveld vanuit Plafond IHP PO gebouwen voor de Behouden Haven (€ 0,84 mln.). Het betreft een bijdrage aan de openbare ruimte.
• Plafond IHP VO gebouwen
  Bij de actualisatie Integraal Huisvesting Plan 25.2 is sprake van herfasering van budgetten naar aanleiding van de geactualiseerde planning. Tevens is de OHP aanvraag 2026 van het SMC opgevoerd (€ 0,53 mln.).
• Vervoersmiddelen (wagenpark)
  Het MIP vervoer is geactualiseerd naar actuele vervangingen en tegen de huidige prijzen. Voor de komende jaren wordt de kanttekening gemaakt dat bij iedere vervanging de afweging fossiel versus elektrische variant gemaakt wordt. Voor de komende jaren wordt vanwege het ontbreken van benodigde laadinfra, daardoor meestal voor de fossiele variant gekozen. De jaarschijven 2033 t/m 2034 zijn toegevoegd. De totale wijziging in de periode 2025 t/m 2034 is een verhoging van € 0,58 mln.

Indexeringslasten
De actuele prijsindexen zijn doorgevoerd. Dit had alleen betrekking op Nauerna € 0,03 mln. in 2026 omdat de indexatie bij de voorjaarsnota niet was meegenomen.

Herfasering
Herfasering is het actualiseren van de planning van de vervangingsinvesteringen in de tijd. Dit heeft per saldo geen consequenties voor de eerder vastgestelde kredieten.

Bijdrage derden
Bijdragen van derden aan investeringen, zoals subsidies, moeten op grond van regelgeving direct in mindering worden gebracht op de investeringsvolumes. De bijdragen van derden zijn geactualiseerd op basis van nieuwe ontwikkelingen. Ten opzichte van de voorjaarsnota 2025-2029 zijn de bijdragen met in totaal € 0,39 mln. verhoogd. Dit betreft Plafond IHP PO gebouwen.

Te autoriseren mutaties investeringsvolumes per programma

Bedragen x € 1.000

Totaaloverzicht Vervangingsinvesteringen per subopgave
Na het doorvoeren van de mutaties is het overzicht met investeringen per subopgave als volgt:  

Bedragen x € 1.000

Hieronder worden de grootste projecten (> € 1,5 mln.) in de jaarschijf 2026 toegelicht:

1.1   Onderwijs
Dit betreft de toelichting op  de kredieten van Onderwijshuisvesting
Binnen het IHP wordt een groot aantal projecten gerealiseerd, waarvan een aantal zich in de voorbereidingsfase bevindt (haalbaarheidsonderzoek tot vergunningverlening). Door aanvullende eisen van o.a. de omgevingswet en integrale afstemming met stedelijk domein  zien we dat de voorbereidingsfase steeds meer tijd in beslag neemt. Bij de begroting hebben we de planningssystematiek aangepast; er is rekening gehouden met de langere voorbereidingsfase van de projecten. Hiermee is de theoretische planningssystematiek meer in evenwicht met de praktijk.
In 2026 is voor het PO € 27,0 mln. en voor het VO € 10,2 mln. in de investeringsbegroting opgenomen. Veel projecten bevinden zich in diverse fasen van voorbereiding of start realisatie. In 2026 betreffen dit voor het VO: Bertrand Russel college en BlaisePascal College.
Bij het PO gaat het om: De Gouw & Kernschool en Windroos& Kleurenpracht en de school op het Oostzijderpark: OBS Kogerveld. Tevens start van de realisatie van de H.Gorter Doniastraat en  In t Veld in de Rosmolenwijk, De Rietvink Houtveldweg en Wijland Westzaan.
Voor een uitgebreide toelichting verwijzen wij naar de actualisatie IHP 25.1. Bij de begroting is er ten opzichte van de actualisatie 25.1 vooral sprake van herfasering doordat de planningssytematiek is aangepast.


2.1 Stedelijke ontwikkeling
Openbare ruimte Peperstraat (€ 4,4 mln.)
De ontwikkelaar zal de lege panden in fase 1 in de eerste helft van 2025 slopen. In de tweede helft van 2025 starten de werkzaamheden voor het bouwrijp maken van fase 1, waaronder het verleggen van kabels en leidingen. Daarnaast loopt er een beroepsprocedure tegen het nieuwe bestemmingsplan en
de omgevingsvergunning voor fase 1. Er zijn vijf beroepsschriften ingediend bij de Raad van State. Er is nog geen zittingsdatum bekend.

Gebiedsontwikkeling Nauerna (€ 0,7 mln.)
Bedrijventerrein HoogTij (circa 100 ha netto uitgeefbaar terrein) in Westzaan wordt ontwikkeld door Gemeente Zaanstad in nauwe samenwerking met Port of Amsterdam. Het terrein ligt aan het Noordzeekanaal in de Westzanerpolder en kent zowel havengebonden als ‘droge’ bedrijfskavels. In 2024 zijn voor meerdere kavels optieovereenkomsten getekend en ook is bedrijfsgrond geleverd. In totaal is door Zaanstad ruim 33.000 m² uitgegeven. De totale omvang van de nog uit te geven/te leveren gronden op Hoogtij bedraagt per 31 december 2024 circa 21 hectare. Hiervan ligt circa 2,6 hectare in fase 1 (oostelijk deel van HoogTij) en zo’n 18,7 hectare in fase 2 (noordwestelijk kwadrant). Alle nog niet uitgegeven/geleverde grond is onder optie of gereserveerd. Gereserveerde gronden zijn beoogd voor bedrijven die vanwege een actuele transformatieopgave elders in Zaanstad dienen te verplaatsen.


2.2 Openbare ruimte
De systematiek is dat gestuurd wordt om op totaalniveau precies uit te komen op de kredieten van de begroting. Per plafond kunnen daardoor wel afwijkingen ontstaan die hieronder verklaard worden.

Bedrijfsmiddelen stadsbeheer € 6 mln.
Het meerjareninvesteringsplan voor vervoer gaat in principe gerealiseerd worden in 2025. Daarnaast staat er voor 2026 voor  nog eens € 1 mln op vervanging. Hierbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat bij iedere vervanging de afweging fossiel versus elektrische variant gemaakt zal worden. Voor de komende jaren zal, vanwege het ontbreken van benodigde laadinfra, daardoor meestal voor de fossiele variant gekozen worden. Alles wat we konden elektrificeren hebben we al gedaan of staat inmiddels in een aanbesteding.

Civiel (€ 18,7mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond staat momenteel op 75%. Momenteel worden er een aantal nieuwe projecten geïnitieerd voor 2026. Dan zouden we zonder tegenvallers op ca 90% kunnen uitkomen.

Groen en speelplaatsen (€ 9,1 mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond staat momenteel op 85%. Het groenteam is hard aan het werk om alle lopende opdrachten, ook die vanuit het groenfonds, in goede banen te leiden. Ze werken momenteel aan de maximale capaciteit. Het is daarom niet de verwachting dat dit percentage zal stijgen. De prognose voor dit product is momenteel ca. 80%.

Riool (€ 13,3 mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond riool staat momenteel op 90%. Momenteel worden er een aantal nieuwe projecten geïnitieerd voor 2026. De afgelopen jaren is de planning op dit product redelijk stabiel gebleken. Daarnaast verwachtten wij in 2026 een bijdrage in de Boerenjonkerbuurt voor de rioolvervanging die in de ontwikkeling plaats vindt. We verwachten in 2026 op ca. 95% uit te komen. De begrote bijdrage uit de spaarvoorziening bedraagt € 7,2 mln. Per saldo blijft € 1,6 mln. over van de investering.

VRI/OV (€ 7,6 mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond staat momenteel op 78%. Voor de aanbesteding van VRI’s wordt momenteel een mantelovereenkomst opgesteld. Het is de verwachting dat een aantal VRI’s uit 2025 doorschuiven naar 2026 en samen met de in 2026 ingeplande VRI’s via deze overeenkomst in 2026 gerealiseerd kunnen worden. Momenteel worden de eenheidsprijzen voor VRI’s herberekend, want die blijken aan de lage kant. We verwachten daarom in 2026 op ca. 90% uit te komen.

Waterhuishouding (€ 1,5 mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond staat momenteel op 90%. We verwachten daar ook op uit te komen.

Wegen en verkeer (16,6 mln.)
De ingeplande realisatie van het plafond Wegen staat momenteel op 129%. De afgelopen jaren is de planning op dit product redelijk stabiel gebleken. We verwachten daarom in 2026 op ca. 125% uit te komen

Landelijke projecten Groen en Waterplan
De investeringen voor het Groen- en Waterplan vinden gefaseerd plaats. Voor 2026 is de verwachting dat € 250.000 wordt geïnvesteerd (deel wandelpad Guisveld). De overige investeringen zijn in 2025 herijkt en meerjarig ingepland voor de periode 2027 – 2029

2.6 Grondzaken en vastgoed
Flexwoningen Poelenburg (€ 0,9 mln.)

Zie raadsbesluit zaaknummer 8100751

Verduurzamen van vastgoed (€ 0,9 mln.)

Zie raadsinformatiebrief zaaknummer 9174126

4.1. Preventie, sporten en bewegen
Er wordt geïnvesteerd in kunstgrasvelden (€ 1,5 mln.) van Sportpark Hoornse veld en, Sportpark De Kraaien ,tevens ook vervanging van toplagen van 2 voetbalvelden (€ 1,50 mln.). Bij de nieuwbouw van Zwembad De Slag ( € 20,74 mln.) zijn de contracten inmiddels ondertekend, waarmee een belangrijke mijlpaal in de project is bereikt. In week 12 zijn de aannemers voortvarend gestart met de werkzaamheden. De eerste zichtbare stappen op de bouwplaats zijn inmiddels gezet: het aanbrengen van de damwanden, het grondwerk en de eerste betonstort zijn in volle gang. De werkzaamheden verlopen tot op heden volgens planning. Toch kent het project, gezien de complexiteit van de uitvoering, de nodige uitdagingen. De gemeente is daarom actief in overleg met de aannemer om tijdig knelpunten te signaleren en op te lossen. Het doel is om vertraging in de verdere bouw te voorkomen en het proces zo soepel mogelijk te laten verlopen. De oplevering van het gebouw staat  vooralsnog gepland voor maart 2027. Op dit moment liggen we goed op koers om deze planning te realiseren.


7.3. Organisatie
Facilitair:
In het meerjareninvesteringsplan is voor facilitair in 2026 een bedrag van € 5,87 mln. opgenomen. Dit betreft met name bouwkundige aanpassingen inrichting stadhuis €4,36 mln. Daarnaast gaat het om diverse kleinere investeringen zoals het renovatie van de stoelen in de raadzaal, keukenapparatuur, beveiligingsinstallaties, aanpassingen roltrappen naast het stadhuis en bouwkundige aanpassingen van externe ambtenarenlocaties.
Vastgoed:
Vanuit Vastgoed is voor 2026 een investering van € 4,08 mln. begroot voor de nieuwe fietsenstalling ten behoeve van de medewerkers.
ICT:
Met betrekking tot ICT is in 2026 in het meerjareninvesteringsplan € 1,78 mln. begroot. Het betreffen mobiele telefoons, servers, storagewerkplekken, audiovisuele middelen en netwerken.